―ilm-fan va ta‘limda innovatsion yondashuvlar, muammolar, taklif va yechimlar‖ mavzusidagi

 ―ILM-FAN VA TA‘LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA YECHIMLAR‖ MAVZUSIDAGI
4-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI
 
 
30 - SENTABR 2020 - YIL 
―UzACADEMIA‖ scientific-methodical journal
 
 
 
 
 
 
352 
www.academiascience.uz
darslarni tashkil etishlari lozim. O‘qituvchi va o‘quvchi orasidagi bu ijobiy 
hamkorlik ular orasidagi o‘zaro aloqa vositasini vujudga keltiradi. Bunda tarbiya 
natijasining samarali bo‘lishi tarbiyaviy jarayonni tashkil etishi usullari, vositalari va 
shakllaridan mohirona foydalanishga va ularning uyg‘unligini ta‘minlashga 
bog‘liqdir. 
O‘qituvchi mashg‘ulot paytida texnologiyalarni qo‘llaganda o‘quvchi bilimini 
kuzatish, ularning o‘sishidagi muhim jihatlari jamiyatda vujudga kelgan asosiy 
g‘oyalar bilan taqqoslash, ularning rivojlanish yo‘llari va usullarini aniqlash, mosini 
tanlash, turli vositalar va tarbiyaviy ta‘sir ko‘rsatish usullarining o‘zaro bir-biriga 
o‘tishiga ahamiyat berishi kerak. Ta‘lim texnologiyalari quyidagicha yo‘nalishlarga 
bo‘linadi: 
1. Zamonaviy-an‘anaviy o‘qitish elementlaridan foydalaniladigan pedagogik 
texnologiyalar. 
2. Pedagogik jarayonda shaxsga yo‘naltirilgan pedagogik texnologiyalar. 
3. O‘quvchilar faoliyatini faollashtirish va jadallashtirish asosidagi pedagogik 
texnologiyalar. 
4. O‘quv jarayonini samarali boshqarishga asoslangan pedagogik texnologiya. 
5. Rivojlantiruvchi ta‘lim texnologiyalari. 
6. Xususiy o‘quv fanlariga tegishli texnologiyalar.
Rivojlantiruvchi ta‘lim ma‘lum bir vaqtda, o‘quvchining ta‘limiy, tarbiyaviy, 
ma‘naviy, ruhiy va jismoniy rivojlantirish hamda uni juda tez o‘zgaruvchan 
dunyoga, jamiyatga, hayotga moslashuvini ta‘minlovchi ta‘lim nazariyasidir. 
Rivojlantiruvchi ta‘lim texnologiyalari va usullarini dars jarayonida qo‘llash, 
o‘quvchilar qiziqishinng ortishiga, bilimlarning ko‘nikmaga aylanishiga, bilim sifat-
samaradorligining oshishiga sabab bo‘ladi. Rivojlantiruvchi ta‘limning maqsadi ham 
o‘quvchilarda mantiqiy, tanqidiy, tahliliy, ijodiy fikrlashni rivojlantirish orqali 
barkamol shaxsni shakllantirishdan iboratdir. Vazifasi esa, shaxsning individual 
kamol topishi uchun zarur bo‘ladigan hayotiy ko‘nikma va malakalarini 
rivojlantirish sanaladi. 
O‘quvchilarda topshiriqlarni yechishga oid nazariy tushuncha va amaliy 
ko‘nikma, malakalarni shakllantirish, ularning ijodiy qobiliyatlarini ro‘yobga 
chiqarishga xizmat qilishi esa rivojlantiruvchi ta‘limning o‘ziga xos xususiyatidir. 
Muammoli ta‘lim, evristik ta‘lim, tadqiqotchilik ta‘limi rivojlantiruvchi 
ta‘limning asosiy yo‘nalishlari bo‘lib, bu texnologiya va usullar yordamida darslarni 
tashkil etish o‘quvchilarni mustaqil fikrlashga, xulosa chiqarishga o‘rgatadi. 
Yuqoridagi fikrlarimizni quyidagi texnologiya va usullar yordamida dalillaymiz. 
Masalan, ―FSMU‖ texnologiyasi munozarali masalalarni hal etish, bahs-munozaralar 
o‘tkazish, o‘quv-seminarini tashkil etish yoki o‘quv rejasi asosida biror bir bo‘lim 

---