―ilm-fan va ta‘limda innovatsion yondashuvlar, muammolar, taklif va yechimlar‖ mavzusidagi

 ―ILM-FAN VA TA‘LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA YECHIMLAR‖ MAVZUSIDAGI
4-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI
 
 
30 - SENTABR 2020 - YIL 
―UzACADEMIA‖ scientific-methodical journal
 
 
 
 
 
 
327 
www.academiascience.uz
сафсата, айтишув, чистон, лақаб, гулмисиз, бўласизми, ширинкор ва терма 
сингари турлари киради. Юқоридагилардан келиб чиқиб аскияни 2 турга 
ажратиш мумкин:
1. 
Маиший аския – Фарғона, Андижон, Наманган вилоятлари ва 
Тошкент шаҳрида эркаклар йиғиладиган кичик давраларда, чойхона ва 
гаштаклардаги йиғинларда кенг тарқалган, бўлиб ўз – ўзидан хосил бўлади. 
2. 
Саҳнавий аския – Фарғона, Андижон, Наманган вилоятлари ва 
Тошкент шаҳрида профессионал даражада аския билан шуғулланадиган 
алоҳида шахислар, гуруҳлар ва жамоалар мавжуд.
Аския санъати асосан ўзбек миллатида ривожланган. Ўзбек аскиясининг 
ўзига хослиги, унинг санъат даражасига кўтарилганлигида. Аския санъати 
ўзбек халқининг узоқ ўтмиши тарихига эга, асрлар оша халқ дилидан жой олган 
устоз-шогирд анъаналари асосида авлоддан-авлодга ўтиб сайқал топиб, бойиб 
келган номоддий маданий мерос намуналаридан бири саналади. Унинг тўй-
йиғинларида, сайилларда икки кишинингтортишуви сифатида маълум бир 
пайров (аскиянинг энг мураккаб шакли ҳисобланади ва у профессионал 
аскиячилар орасида қўлланилади) ѐки мавзу доирасида ўтказиладиган ўзига хос 
сўзамонлик беллашуви бўлиб, шакилланганлиги тўғрисида тарихий 
маълумотлар мавжуд. Ёзма тарихий манбаларда келтирилишича аския ХVI-ХIХ 
асрларда шакилланган ва кенг тарқалганлиги тўғрисида маълумотлар мавжуд. 
ХIХ асрнинг бошларида Қўқон шаҳрида машхур сўз усталаридан Бакир 
Эшон, Усмон Қизиқ, Шомат Қизиқ, Нормат Қизиқ, Боймат Қизиқ, Рўзи Гов, 
Мулла Ҳошим каби тақлидчилар, аскиячилар ва қизиқчилар мактабини 
яратганлар. Охин Бобоев ота ҳам аския қилган ―туяъ лақаби билан, усмон 
Юсуповнинг лақаби ―тўнғиз‖ бўлган. Аскиячилар сўзамон чаққон бўлишлари 
керак. Улар ўзаро суҳбат қуриб ўтирганларида ҳам аския қилишар эди: 
Усмон Юсупов отага қараб бедани ғамлаб қўйган экансиз, ота қишни 
ғамини еб қўйибсизда а ?‖ - деб туя лақабига ишора қилиб аския қилади бунга 
жавобан ота ― Ха ха бир икки ғарам қилиб қўйгандим нимадир келиб титиб 
кетябдида‖ – деб уни лақабига ( тўнғизга) ишора қилиб гап билан мот қилади. 
Шу тариқа аския пайдо бўлаверади.
ХVI асрда яшаб ижод этган Зайниддин Восифий Ҳиротда аския кенг авж 
олганлиги, Мир Сарбараҳна, Мавлоно Бурхони ланг , Касан воиз, Муҳаммад 
Бадаҳший, Саид Ғиѐсиддин шарфа, Мавлоно Халил Саҳоф сингари ўнлаб 
моҳир аскиячи лар борлиги, шулар орасида энг истеъдодлиси Мавлоно 
Абдулвосе Мунший бўлганлиги ҳақида ѐзади.
ХХ асрнинг биринчи ярмида Марғилонлик Юсуфжон Қизиқ, Жалил буқоқ, 
Сулаймон қори, Мамажон қовоқ, Усмон қори, мулла Муҳаммад бува, Охунжон 

---