―ilm-fan va ta‘limda innovatsion yondashuvlar, muammolar, taklif va yechimlar‖ mavzusidagi

 ―ILM-FAN VA TA‘LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA YECHIMLAR‖ MAVZUSIDAGI
4-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI
 
 
30 - SENTABR 2020 - YIL 
―UzACADEMIA‖ scientific-methodical journal
 
 
 
 
 
 
174 
www.academiascience.uz
isroflarini kamaytirishga, tarmoqda nochizig‘iylikni kamaytirishga, qulay va optimal 
boshqaruvga va ta‘mirlash xarajatlarini kamaytirishga erishishimiz mumkin. Bu 
usulning yana bir qulayligi shuki kaskad tizimida ulangan tiristorlar toplami orqali 
boshqaruvni murakkablashtirmagan holda keraklicha quvvatga rostlash imkoniyati 
mavjud. Bu qulaylik orqali tiristorli rostlagichlarni katta quvvatli qurilmalarda 
qo‘llash imkoni bor. Tiristorli boshqaruvda quyidagi ulanishlardan va elementlardan 
tashkil topgan bo‘ladi. Tarmoqqa drossel orqali tiristorli rostlash qurlimasi ulanadi va 
uning chiqish qismiga elektr matorining qo‘zg‘atish chulg‘ami ulanadi. Tiristorning 
boshqaruv elektrodiga beriladigan signallar diapzoni mashinaning ishlash 
diapazoniga mostlab uning dasturiy ta‘minot qismiga kiritiladi, boshqaruv qismi esa 
mashinistning 
boshqaruv 
xonasiga 
joylashtiriladi. 
Tiristorli 
boshqaruv 
qurilmalarining qo‘llanilishi natijasida ekskavator elektr istemolida bo‘ladigan 
isroflarni 10%gacha qisqartirish Foydali ish koeffitsiyentini ham oshirish imkoniyati 
mavjud bo‘ladi. Magnit kuchaytirgich uchun foydali ish koeffitsiyenti 54% deb 
belgilangan. Tiristorli boshqarish qurilmasida esa unumdorlik 65% dan yuqori 
bo‘lishini inobatga olsak, qurilmani qo‘llash orqali energiya samaradorligiga erishish 
imkoniyati kattaligi yanada aniq namoyon bo‘ladi. Energiya tejamkorligiga erishish 
bilan bir qatorda boshqaruvning qulayligiga hamda yuritma tezligini o‘zgarishini 
chiziqli bo‘lishiga erishish mumkin. Bu usul har tomonlama qulay, energetik jihatdan 
tejamkor va boshqaruvning optimal bo‘lishiga imkon yaratadi.