Ilm-fan taraqqiyotida zamonaviy metodlarning qo‘llanilishi

ILM-FAN TARAQQIYOTIDA ZAMONAVIY METODLARNING QO‘LLANILISHI 
27.9.2021 
www.academics.uz 
102 
gav, gāuš
сўзлари субстрат қатламга оид деган хулосага келишга тўла асосимиз 
бор. 
Ғизол.
“Авесто”да 
gavasna, gau-azna, gau-asna
сўзи учрайди ва у
 буғу
, 
кийик
маъносини ифодалаган. Бу сўз икки қисмдан иборат бўлиб, биринчи 
қисми 
gau – 
мол, иккинчи қисми 
aza, azna –
эчки маъносини англатади. Рус 
тилидаги 
коза
(эчки) сўзининг пайдо бўлишида айни 
gavasna, gau-azna
сўзининг иккинчи қисмидаги
 aza, azna 
асос бўлган. Ўрта форс тилида бу сўз 
gavazn {gw'zri}, 
дарийда 
gavazn, 
тожик тилида 
gavazn, 
ҳозирги форс тилида
 
gäväzn 
буғу кийик маъносида қўлланади. Хорват тилида 
ywzn'n – 
урғочи 
кийик, 
ywz(y)n – 
кийик, осетин тилида 
qwaz, qaewaz / ysewanz 
урғочи кийик, 
оҳу маъносини ифодалайди. В.И.Абаев ҳам 
qavazna
сўзи 
gav-az-na
асосида 
пайдо бўлганлигини таъкидлаган [15. 319-320.]. Қолаверса, ғизолнинг яна бир 
фонетик варианти бўлган
ғазол 
зоонимининг пайдо бўлиши ҳам авестовий 
gavasna, gau-azna
га бориб тақалади.
 
 
Говмиш. 
“Авесто”да 
gāu-maiša 
сўзи қўлланган бўлиб, буйвол (буқалар 
кенжа оиласига мансуб ҳайвон [19. 90.]) маъносини англатган. Бу сўз икки 
қисмдан ташкил топган бўлиб, биринчи қисм 
gäu – ҳокиз, мол, 
иккинчи қисм 
mais
ёки 
 maisа –
қўй ёки қўчқор маъносини ифодалайди. Ўрта форс тилида 
gawmës
, дарийда 
gawmës
, тожик тилида 
govmes
, ҳозирги форс тилида 
gàvmis 
буйвол маъносини ифодалайди. Бу сўз белужийда 
games 
ёки 
gvâmës, 
курдий 
ва курмонжийда 
gâmës, gawmïs,
талишда 
gomiis, 
гийлакийда 
gàvmis
шаклида 
қўлланади ва айни маънони ифодалаш учун истифода этилади, ўзбек тилида 
говмиш
зооними кўпинча соғин сигирга нисбатан қўлланади. Шунингдек, 
ўзбек тилида катта сигирга нисбатан 
гаваз
ёки 
говвос 
сўзлари қўлланади. 
Говвос 
сўзи ўзбек тилида оҳу, шохдор кийик, буғу маъносини ҳам ифодалайди 
[20. 472, 508].
Гусфанд. 
Таҳлил қилинаётган 
-гов 
компоненти эски ўзбек тилида кенг 
қўлланган 
гусфанд
сўзининг пайдо бўлишига асос вазифасини ўтаган. 

---