Ilm-fan taraqqiyotida zamonaviy metodlarning qo‘llanilishi

ILM-FAN TARAQQIYOTIDA ZAMONAVIY METODLARNING QO‘LLANILISHI 
27.9.2021 
www.academics.uz 
87 
Кейинги даврда паҳлавийда бу сўз
 alûk, alûg
тарзида қўлланган ва 
олча, олхўри 
маъносини ифодалаган. Шу маънода авестовий 
alûk
турли фонетик 
вариантларда кейинги давр тилларига кириб борган. Хусусан, курдийда
 hulu, 
табарийда
 halî, 
шаҳмирзодийда 
halî, 
гийлакийда
 xâlû 
ва
 âlû 
[6. 2360.] тарзида 
қўлланиб, 
олча, олхўри, шафтоли
маъноларини англатади. Демак, ўзбек 
тилидаги олча, шафтоли, олхўри мевалари эроний тилларда қадимдан бир ном 
билан аталиб келинган. Фитонимнинг илмий номи
 
лотин тилида 
Amygdalus 
Persica
бўлиб, 
эрон бодоми
маъносини англатади. Ҳозирги Европа тилларида 
унинг иккинчи қисми 
Persica
шафтоли мевасининг номи сифатида оммалашиб 
кетган. Хусусан, француз тилида бу мева
pêche
деб аталса, инглиз тилида 
peach, 
олмон тилида
 pfirsisch
тарзида номланади. Шафтолининг (
persica
) эрон 
бодоми
 
(
amygdalées
) деб аталишига сабаб, у айнан Эрон орқали Ғарб дунёсига 
кириб борган ва данаги ва меваси шаклий жиҳатдан бодомга ўхшаш бўлгани 
ва бу меваларнинг барчаси раъногулдошлар оиласига мансуб бўлиб, гулининг 
шакли ҳам бир хилда бўлганидандир. Демак, ўзбек тилидаги 
олча (олуча – 
кичик олу), олхўри (олу хўрий – ейишли олу), шафтоли
сўзларининг пайдо 
бўлиши авестовий 
alûk 
сўзи билан боғланади. Авестовий 
alûk
сўзининг пайдо 
бўлишида эса туркий ўзак 
āl
асос вазифасини ўтагани шубҳасиздир. 
Авестовий 
alûk
аслида 
қизилча, қизил мева, қизил гул
маъноларини англатган 
ва кейинчалик маъно кенгайиши натижасида 
олхўри, олча, шафтоли
меваларига ном сифатида қўллана бошлаган. Бу ҳол 
олча
сўзидаги 
–ча
аффикси аслида туркий қатламдан эроний қатламга ўзлашгани ҳам 
фикримизнинг исботи бўла олади.