Қилиниши натижасида ноқулай иқтисодий аҳволга тушиб қолиниши ёки инқирозгаюзтутилиши

китоб счёти ёки валюта счётидан пул ўтказиш,ҳамда
қимматлиқоғозларниберишйўлибиланқайтарилишимумкин.
Аудиторкредитлардан фойдаланганликучун фоизсуммаларинингқандай
счётлардааксэттирилганлигиёкиқайсиманбалар-молиявийнатижаларёки
бошқаманбаларҳисобиданқопланганлигинитекширади.
Фоизлартўланишинитекширишдаулартаннархгақўшилганлигинианиқлаш
зарур.Умуман олганда бу молиявий натижани бузиб кўрсатмайди,лекин

---

услубиётданчетгачиқишгаолибкелишимумкин.Буўзнавбатидамолиявий
натижалар тўғрисидаги ҳисобот(
2-
шакл)
да акс эттирилган,фоида таркиби
шаклланишини,бундай суммалар катта бўлганида эса «Тўланган фоизлар»
моддаси
кўрсаткичларининг
бузиб
кўрсатилишига
олиб
келади.
Қоидабузарликларнингбундайтуринианиқлаш ваетарлидаражадааудиторлик
далилларига эга бўлиш учун ҳужжатларни текшириш ва кредит учун фоиз
суммаларинингарифметикҳисоб-
китобикабиусулларданфойдаланишмақсадга
мувофиқдир.Текширувдаахборотманбаларисифатидакредитшартномалари,
аналитикҳисобрегистрлариваҳисоб-
китобларҳамдафоизларниаксэттириш
бўйичабухгалтериямаълумотномалариданфойдаланишзарур.
Корхоналарамалиётидақарзмаблағларҳисобидансотиболинганмулкларни
баҳолашдахатоларгайўлқўйишҳоллариучрабтуради.
Аудитортомонидананиқланган,баҳолаш тамоилларинингбузилиш ҳоллари
узоқ муддатли активлар(
асосий воситалар,номоддий активлар ва шунга
ўхшашлар)
ни сотиб олиш қийматига,капитал маблағ билан таъминлашга
олинганкредитларучунфоизлар,ушбуобъектларбалансгақабулқилинганидан
сўнгқўшилганҳоллардаюзагакелади.
Меъёрий ҳужжатларда капитал харажатларни амалга оширишда
кредитларнингфоизтўловлариниобъектларнингбошланғичқийматигақўшишга,
улар балансга қабул қилинишига қадар амалга оширишга рухсат этилган.
Объектларбалансгақабул қилинганидан сўнгтўланган кредитучун фоизлар
дастлабкиқийматгақўшилмайди,балкимолиявийнатижаларгаолибборилади.
Кредитвақарзларнитекшириш доирасидагибюджетбиланҳисоб-
китоблар
текширувибиланкесишадиганамалларбўйичакапиталхаражатларнимаблағ
билантаъминлашгафойдасолиғибўйичаимтиёзсуммалариасосланади.
Агар асосий воситалар кредит ҳисобидан сотиб олинган бўлса,аудитор
корхонанингмазкуримтиёзларданфойдаланганлигинитекширишилозим.Бунда
қуйидагиқоидабузарликлараниқланишимумкин:
*
имтиёзнингбанкданташқариолинганкредитларучунқўлланилганлиги;
*
ҳисобланган,аммо ҳисобот даврида тўланмаган фоиз тўловлари ҳам
имтиёзгакиритилганлиги.Солиққонунчилигигамувофиқфойдасолиғибўйича
имтиёз суммасини ҳисоблашда фақат ҳақиқатда қилинган харажатлар ва
чиқимлар ҳисобга олиниши мумкин.Капитал харажатларни маблағ билан
таъминлаш мақсадидаолинган ваишлатилган банккредитларини қайтариш
учунимтиёз,капиталхаражатларгайўналтирилгансуммалардоирасида,яъни
имтиёзсуммалариниҳисоблаш учунфақатҳақиқатдабанккатўланганфоизлар
доирасидаберилади;
*
фоизлар олдиндан капитал харажатлар таркибида ҳисобга олиниб
қўйилганда,қайтақўшилиши;
*
номоддийактивларёкиқимматлиқоғозларсотиболиш учунсарфланган
кредитмаблағлариучунфоизларнингимтиёзгақўшилиши.Солиққонунчилигига
мувофиқ номоддий активларни сотиб олиш ёки яратиш билан боғлиқ
харажатлар,ишлаб чиқаришга мўлжалланган капитал харажатларни маблағ
билантаъминлашучунимтиёзберишдаҳисобгаолинмайди.