Қилиниши натижасида ноқулай иқтисодий аҳволга тушиб қолиниши ёки инқирозгаюзтутилиши

муддатиўтибкетганлари,муддатиўтмаганлари)
-
қайсибосқичдалиги(
даъвоқилинганвақарздортомонидантанолинган)
;
-
даъволарвужудгакелишсабаблари.
Аудитордебиторқарзларниталабқилишфактларинингисботи(
товар(
ишва
хизмат)
ларжўнатилгани(
бажарилгани)
дансўнг3ойўтганидансўнгхўжалик
судига даъво аризаси берилганлиги;давлат божи тўланганлиги ҳақидаги
ҳужжатлар,қарздорнинг банкрот деб тан олиниши,ҳуқуқни ҳимоя қилиш
органларинингжиноий ишни тўхтатиш тўғрисидаги қарори ва шунга ўхшаш)
мавжудлигинитекширади.
Талабқилингандебиторқарздаъвомуддати-3йилўтгунгақадарбалансда
туришимумкин(
ЎзР.Ф.К150-
м.)
.
Даъво муддати ўтиб кетган ва ундириб олиш имкони бўлмаган бошқа
қарзларнингҳисобданўчирилишинитекшириш чоғидааудиторЎзРФК150-
163
моддалари ва бошқа амалдаги меъёрий ҳужжатларнинг талабларига риоя
қилинишинианиқлайди.Хусусан:
*
даъво муддатини ҳисоблашнинг тўғрилиги ЎзР.Ф.К.154-
моддасига
мувофиқдаъвомуддатидавришахсўзҳуқуқинингбузилганлигинибилганёки
билиши лозим бўлган кундан бошланади. Муддати белгилаб қўйилган
мажбуриятлар бўйича даъво муддати ўтиши ушбу муддат ўтиши билан
бошланади;
*
ҳисобданўчиришҳарбирмажбуриятбўйичаамалгаоширилишимумкин;
*
қарздорликларни
инвентаризациядан
ўтказиш
тўғрисидаги
далолатномалармавжудлиги;
*
корхонараҳбаринингбуйруғи(
фармойиши)ваёзмаасоси;
*
шубҳалиқарзларбўйичарезервларҳисобидан4910-
счётёки,агаррезерв
яратилмаган бўлса, молиявий натижалар ҳисобидан 9430-
счёт ҳисобдан
ўчирилишимумкин;
*
007 -«Зарарга олиб борилиб ҳисобдан ўчирилган тўловга лаёқатсиз
дебиторларнингқарзлари»балансданташқарисчётида,5йилдавомидаҳисобда
туриши.

---

харидорларданталабқилиболинмагандебиторқарзлар,етказибберилган
товарлар (
ишлар,хизматлар)учун ҳисоб -
китоблар бўйича мажбуриятларни
бажариш муддатларининг энг сўнги муддати ўтганлиги муносабати билан,
ҳисобданўчиришфактларибўйичасолиққатортиладиганфойданианиқлашнинг
тўғрилигитекширилади.Бундайқарзсуммасинингҳисобданўчирилишифойдани
солиққатортишдаҳисобгаолинадиганмолиявийнатижаникамайтирмайди.
4890 ва 6960 -счётлар бўйича қолдиқлар ҳаққонийлигини текширишда
аудитор,муддатиўтибкетгандаъволарбўйичасуммаларйўқлиги,шартномада
кўрсатилган муддатлари бузиб қилинган даъволар; ҳужжат билан
тасдиқланмагандаъволарвашунгаўхшашларнианиқлайди.
Даъволар бўйича ҳисоб-
китобларни ҳисобга олишга доир муомалаларни
текширишда аудитор даъво ҳужжатларининг ўз вақтида ва тўғри
расмийлаштирилганлигинианиқлайди.
Даъволар бўйича ҳисоб-
китобларни акс эттиришнингтўғрилиги қилинган
даъволарбўйичаёзувларни4890ва6910счётларбўйичасинтетиквааналитик
ҳисобрегистрлариҳамдаБош дафтармаълумотларигасолиштириш йўлибилин
аниқланади.
Қилингандаъволарнингсуммаларидаъвоқилиш фактибўйичаҳисобдаакс
эттирилишилозим (
Дт-
4890счётваКт-
0710,2810,0810,1010,1110,1510,4010,
4110,5110,5210,5510,6210вабошқасчётлар)
.
Сотувчиташкилоттомонидантанолингандаъвосуммалари,уларнингтан
олиниш (