ҳолатлар бўлмаганлигини аниқлаш лозим.Бунда айбдор шахсларга қандай
чораларкўрилганлигианиқланишикерак.
Текширув якунида аниқланган камчиликлар ишчи ҳужжатларга асосан
умумлаштирилиши, уларнинг ҳажми аниқланиши, баланснинг «бошқа
дебиторлар»моддасига,таннархкўрсаткичларига,молиявийнатижавасолиқ
миқдоригатаъсиринибаҳолашзарур.
5.Молетказибберувчивапудратчиларбиланҳисоб-
китоблараудити.
Молетказибберувчивапудратчилар,харидорвабуюртмачиларбиланҳисоб-
китоблар корхоналар хўжалик фаолиятида энг кўп учрайдиган ҳисоб-
китоблардир.Шунингучунбундайҳисоб-китобларнитекширишқуйидагиасосий
иккийуналишбўйичаамалгаоширилишизарур:
олинган моддий қийматликлар (
иш, хизматлар) учун тўловлар ёки
жўнатилгантоварлар(
бажарилганиш вахизматлар)учунтушгансуммаларнинг
тўғрилигинианиқлаш;
моддий қийматликларни киримга олиш ва ҳисобдан чиқаришнинг
тўлиқлигинитекшириш.
Молетказибберувчивахаридорўртасидагиҳисоб-
китобларқоидагакўра
нақд пулсиз амалга оширилади ва улар икки гуруҳга бўлинади:1)товар
муомалаларбўйича,2)молиявиймажбуриятларбўйича.Нақд пулсизҳисоб-
китобларнингқуйидагиасосийшаклларимавжуд:тўловтопшириқлари,тўлов
талабномалари, аккредитивлар, инкасса топшириқлари, чеклар ва ўзаро
талабларниузишгаасосланганҳисобшакли.
Молетказибберувчиларвапудратчиларбиланҳисоб-
китобларниаудиторлик
текширувидан ўтказиш ҳам юқорида баён қилинган, барча ҳисоб-
китоб
муомалалариучунхосбўлганумумийқоидаларигаасосанўтказилади.
Ҳисоб -китоб маълумотларинингмослигини текшириш баланс ва ҳисоб
регистрларимаълумотларитенглигинианиқлашданбошланади.
Агарҳисоб-
китобмаълумотларинисолиштиришамалларинибажаришчоғида
номувофиқликлараниқланса,аудиторуларнингкатта-
кичиклигинивавужудга
келишсабабларинианиқлайди.
Мисол:6010 «Мол етказиб берувчилар ва пудратчиларга тўланадиган
счётлар» (
жорий қисми)ва 7010 «Мол етказиб берувчил ва пудратчиларга
тўланадиган счётлар»(
узоқ муддатли қисми) счётларининг аналитик ҳисоб
регистрларидагиқолдиқлари,ушбусчётларбўйичасинтетикҳисобрегистридаги
ваБошдафтардагиқолдиқлариганисбатан,балансдаги«Молетказибберувчива
пудратчилар билан ҳисоб-
китоблар»моддасининг12 фоизигатенгбўлган,n-
суммага кам бўлса,фарқ миқдори ушбу баланс моддаси учун жиддий
ҳисобланади. Аналитик ҳисоб регистрлари (
оборот ведомостлари)
маълумотларини таҳлил қилишда бирон-
бир мол етказиб берувчи билан
шартнома тузилиб,лекин ҳисоб регистрларида ёзув ёзилмаган.Текширув
натижасидашумолетказибберувчибиланҳисоб-
китобларниҳисобгаоладиган
карточкаочилганлиги,лекин адашиб убошқасчётнингкартотекасигасолиб
қўйилганлиги сабабли оборот ведомостига киритилмаган. Шундай қилиб,
номувофиқликсабабианиқланганвабартарафқилинган.
Ҳисобваҳисоботмаълумотларинингўзаро тенглиги аниқлаганидан сўнг,
аудитор мол етказиб берувчилар ва пудратчилар билан ҳисоб-
китоблар
қолдиғинингҳаққонийлигинибаҳолашикерак.Шумақсаддауқуйидагиларни
текширади:
-
аналитикҳисобрегистрларидадастлабкиҳужжатларвашартномаларнинг
рақамлариҳамдатузилгансаналаритўғрисидагимаълумотлармавжудлиги;
-
аналитик ҳисоб регистрларида кўрсатилган шартномалар ва дастлабки
ҳужжатларнингҳақиқатдамавжудлиги(
танлабтекширилади)
Do'stlaringiz bilan baham: |