Қилиниши натижасида ноқулай иқтисодий аҳволга тушиб қолиниши ёки инқирозгаюзтутилиши

эттиришнингтўғрилигиниҳамтекширишизарур.
Мисол:а)Камомадларнингҳақиқийқийматига
Дебет9220-
«Бошқаактивларнингчиқими»счёти
КредитТовар-
моддийзаҳираларҳисобгаолинадигансчётлар(
1010-
1090)
б)Кўрилганзарарсуммасига
Дебет9430-
«Бошқаоперационхаражатлар"
»счёти
Кредит9220-
«Бошқаактивларнингчиқими»счёти
в)Кўрилганзарарнингхўжаликюритувчисубъектмолия-
хўжаликфаолияти
якунийнатижаларигаолибборилиши.
Дебет 9900-
«Якуний молиявий натижа (
даромадлар ва харажатларни
жамлаш)
Кредит9430-
«Бошқаоперационхаражатлар»счёти
Кўрилганзарарларсуммасидаромад(
фойда)солиғиниҳисоблашдасолиққа
тортиладиганбазагақўшилиб,белгилангантартибдасолиққатортилганлигини
васолиқнингўзвақтидаўтказибберилганлигиниҳамтекширишзарур.
Шунингдек,аудитор инвентаризация натижасида ошиқча чиққан товар
моддий заҳираларининг тўғри баҳоланганлиги ва балансга қабул
қилинганлигини ҳамда солиққа тортиладиган базага киритилиб,умумқабул
қилинган тартибга мувофиқ солиққа тортилганлигини ҳам аниқлаши зарур.
ИнвентаризациянатижасидаошиқчачиққанТМЗқуйидагитартибдабаҳоланади
вабалансгақабулқилинади:
а)Товарлармазкурёкишунгаўхшаш товарларнингошиқчаликаниқланган
пайтдагибозорбаҳосибўйичабалансгақабулқилинади;
б)Тайёр маҳсулотлар ошиқчалик аниқланган пайтдаги ҳақиқий ишлаб
чиқариштаннархибўйичабалансгақабулқилинади;
в)Материаллармазкурёкишунгаўхшаш материалларнингҳақиқий(
баланс)
қийматибўйичабалансгақабулқилинади.
г)ИнвентаризациянатижасидааниқланганошиқчаТМЗбухгалтерияҳисоби

---

счётларидақуйидагичааксэттирилади:
ДебетТМЗларҳисобгаолинадигансчётлар(
1010-
1090)
Кредит9320-
«Бошқаактивларнингчиқимиданолинганфойда»счёти.
Ушбусуммажорийҳисоботдавриучундаромад(
фойда)солиғиҳисоблашда
солиққатортиладиганбазагақўшилиб,умумийтартибдасолиққатортилади.
Ходимларбиланбошқамуомалаларгадоирҳисоб-
китобларбўйичасчётлар
корреспонденциясидастлабкиҳужжатдантортибтосинтетиквааналитикҳисоб
регистрларигачатекширибчиқилади.
Аудиторбуларданташқариетказилганмоддийзарарларўрниниқоплашга
доирҳисоб-
китобларниҳамсинчиклабтекширишилозим.Бундахусусанетмаган
пул (
растрата)
,камомадлар реестрига ва маблағлар ҳамда бойликларни
ўғирлашларайбдоршахсларзиммасигаюкланганлигинианиқлаш керак.9430-
«Бошқаоперационхаражатлар»счётибўйичамуомалаларнитекшириш ҳамда
ундаўғирликлар,камомадларваетмаганпулларбор-йўқлигини,агарборбўлса,
улар бўйича суммалар қандай сабабларга кўра айбдор шахслар зиммасига
юкланланганлигини,ходимлар,ҳисобдоршахсларбиланҳисоб-
китобларбўйича
баланссчётларидаяширилгансуммалар,камомадларваўғирликларйўқлигини
ва ҳоказоларни аниқлаши лозим.Шунингдек,айбдорларни жавобгарликка
тортиш мақсадида камомадлар ва маблағлар ёки бойликлар ўғирланиши
ҳақидаги ишларни тергов органларига ошириш муддатларига риоя
қилинганлигини, етишмаган пул, ўғирликлар ва камомадларга айбдор
шахслардан етказилган моддий зарарни ундириб олиш ҳақидаги фуқаролик
даъволарисудорганларигатопширилганлигинитекширишкерак.
Камомадлар
ва
ўғирликларга
доир
материаллар
сифатсиз
расмийлаштирилганлигиучунтерговвасудорганлариуларниқайтарибюборган