Қилиниши натижасида ноқулай иқтисодий аҳволга тушиб қолиниши ёки инқирозгаюзтутилиши

воситачи ташкилотларга тўланган комиссион тўловлар,солиқлар (
корхона
кейинчалик қайтариб оладиган солиқлардан ташқари,масалан,қўшилган
қиймат солиғи каби)
, ҳамда тайёрлов-
транспорт, хизмат кўрсатиш ва
заҳираларни сотиб олиш билан бевосита боғлиқ бўлган бошқа харажатлар.
Савдо дисконтлари,чегирмалар ва шунга ўхшаш суммалар товар -моддий
заҳираларнисотиболиш харажатларинианиқлашдачегирибташланади.1610-
«Материаллар қийматидаги фарқлар» счётида ёхуд 1000 (
1010-
1090) –
«Материалларниҳисобгаоладигансчётлар»дааниқланиб,ҳисобданўчирилган
транспорт-
тайёрлов сарфлари ёки ҳисоб баҳоларидан четга чиқишларни
текширишда транспорт ташкилоти ёки воситачи ташкилот тўловга тақдим
қиладиган счёт,товар-
моддий заҳиралар кирим қилинганидан сўнгкечикиб
олинган ҳолатларга эътибор қаратилиши керак.Бундай ҳолда транспорт
сарфлари материалларни кирим қилишда уларнинг ҳақиқий таннархига
қўшилишимумкинэмас.
Корхонанинг омборхона-
тайёрлов аппаратини сақлаш учун қилинган
сарфлари,унингҳисобсиёсатидакўрсатилганқоидаларгамувофиқтайёрланган
материаллартаннархигақўшилишимумкин.Бундайсарфлар,одатда,ҳисобот
ойинингохиридатақсимланади.
5.Товар-
моддийзаҳираларникиримқилишваишлабчиқаришгасарфлаш
вақтидабаҳолашнингтўғрилигинитекшириш.
Амалдаги қоидаларга мувофиқ моддий бойликлар ҳисоб ва ҳисоботда
ҳақиқийтаннархибўйичааксэттирилишилозим.Ҳақиқийтаннархуларнисотиб
олиш учун қилинган сарфлар (
транспорт - тайёрлов харажатлари)
,ушбу
ресурсларниетказибберувчитомонидантақдимқилинганқарзҳисобигасотиб
олганликучунтўланадиганфоизларниҳамқўшганҳолдааниқланади.Шунингдек,
ташқи иқтисодий вабошқаташкилотларгатўланган хизматҳақлари,устама
ҳақлари,божхонатўловлари,четташкилотлар томонидан амалгаоширилган
сақлаш,юклаш-
тушириш ва ташиш харажатлари (
ҚҚС сиз) ҳам ҳақиқий
таннархгақўшилади.
Моддий бойликларни баҳолашнинг тўғрилиги кўп жиҳатдан уларнинг
аналитиквасинтетикҳисобиниташкилэтиш ҳамдаюритишгабоғлиқ.Шунинг
учунаудитор1010-
1090счётларбўйичамоддийбойликларҳисоби,уларнингҳар
биртурибўйичаҳамдаистеъмолхоссаларигакўра(
нави,маркаси,кондициясива
ҳоказо)юритилишини;Моддий бойликларнингистеъмол хоссаларига қараб
уларнинг ҳар бирига номенклатура рақамлари берилганлиги ва уларнинг
дастлабкиҳужжатлардаҳамдаомборхонаҳисобидакўрсатилишинитекшириши
лозим.
Агаришлабчиқаришзаҳиралариҳисоббаҳоларибўйичаҳисобгаолинса,ушбу
баҳолар ва сотиб олинган материалларнинг ҳақиқий таннархи ўртасидаги
фарқларнитовар-
моддийзаҳираларнингтурлариўртасидатақсимлаш ишлари
аудитобъектибўлибҳисобланади.
Корхона фаолиятининг молиявий кўрсаткичлари ишлаб чиқариш
заҳираларинибаҳолаш усуллариданқайсиниситанланганигаҳамбоғлиқ.Товар-
моддийзаҳираларйилдавомидаҳархилбаҳолардасотиболинганлигисабабли,
уларнинг тўғри баҳоланганлигини аниқлаш асосий муаммолардан бири
ҳисобланади. Ишлаб чиқариш заҳираларининг якуний қийматини махсус
баҳолашусуллариёрдамидатартибгасолишмумкин.Текширувусуликорхонада
товар-
моддийзаҳираларниҳисобданўчиришнингқайсиуслуби(
ҳархилмоддий
бойликларучунулархилма-
хилбўлишларимумкин)қўлланилишигабоғлиқ.

---

№4-«Товар-
моддийзаҳиралар»номлиБҲМСгамувофиқ,ишлабчиқаришга