Қилиниши натижасида ноқулай иқтисодий аҳволга тушиб қолиниши ёки инқирозгаюзтутилиши

Даромадлиликни таҳлил қилиш
корхонанинг узоқ келажакдаги
даромадлилигини,солиқларни тўлашда олдинги ва кейинги капиталга тўғри
келадиган даромадларни тавсифлайдиган асосий кўрсаткичларни кўриб
чиқишниназардатутади.Инфляцияваўз-
ўзинимолиялаштириш имкониятлари
ўсишинингтаъсирибаҳоланади.Тўловгалаёқатлиликнитаҳлилқилиш корхона
қисқамуддатли ваузоқ муддатли қарзлари таркибини,кредитор қарзларни
ўрганибчиқиш,ўзайланмамаблағларинингтаркибиваманбаларинингқўшимча
ўсишиниўрганишданиборат.Корхонажамиқарзларинингўзкапиталиганисбати
динамикасинингяъникапиталструктурасиникоэффицентларда;пулмаблағлари
вабошқажорийактивларнингжориймажбуриятлариганисбати,яънитезва
мутлоқликвидликкоэффицентларианиқланадивабаҳоланади.
Пулмаблағларибилантаъминланганликкорхонанингбарчаэхтиёжлариниўз
маблағлари билан қондира олиш имконини билдиради.Бундай имкониятни
баҳолаш бирнечайиллардагинақдпулларҳаракати(
cashfl
ow)режасинива
ҳисоботинишунингдек,капиталқўйилмаларгабўлганэҳтиёжнивабошқаларни
таҳлилқилишйўлибиланамалгаоширилади.
Кўриниб турибдики,ўз қимматли қоғозларини биржага чиқариш ҳақида
қарор қабул қилган корхона бозорда яхши шароитларга шунингдек,яқин
келажакдаги ривожлантиришнинг аниқ стратегияси, маҳсулот ишлаб
чиқаришнинг замонавий технологияси,ишлаб чиқариш ва менежментнинг
юқорисавиядаташкилэтилишигаэгабўлишилозим.
Расмий равишда котировка қилишга рухсат этиш,корхонада мустақил
аудиторликкомпанияларитомониданишончлилигитасдиқланганҳисоботларни
тақдим этиш бўйичамаълум мажбуриятларбажарилишиниваасосийҳисобот
кўрсаткичларинирасмийбиржабьюлеттенларидачопэтилишиникўздатутади.
Ушбубарчачораларнингқатъийлигиакциядорларнимаксималҳимояқилиш
билан боғлиқ.Шунинг учун аудитор қимматли қоғозларни инвентаризация
қилишда уларнинг эмитентларини ва расмий биржа котировкасининг
мавжудлигинипухтатаҳлилқилишизарур.Агаркорхонамаблағларигақўйилган
қимматли қоғозлар фонд биржаларида муомалада бўлмаса ва бозор
котировкасигаэгабўлмаса,уҳолдааудиторбундайқимматлиқоғозларнисотиб
олишда вужудга келадиган хавф-
хатарларни баҳолаши зарур.Бунда аудитор
қимматли қоғозларнинг ҳақиқий сотиб олиш
баҳосини уларнинг
даромадлилигини таҳлил қилишда асос бўладиган муқобил курси билан
қиёслашизарур.Афсуски,бизнингамалиётимиздаäàðî
ì
àäëèëикнибундайтаҳлил
қилиш ўтказилмаяпти.Шуниинобатгаолганҳолда,қимматлиқоғозларбозори
ривожланганмамлакатлартажрибасиданфойдаланишмумкин.
Буқуйидагиларникўздатутади:
* солиқларчегирибташланганидансўнгтаққосланувчан,тасодифий,вақти-
вақти билан ўзгарибтурмайдиган даромад миқдори аниқланади.Бумиқдор
биттаакциягаҳисоблабчиқарилади;
таққосланаётганкорхоналаракцияларибозоринингўртачафойдалилигига
йуналтирилганфойдамультипликаториҳисоблабчиқарилади.Шубиланбирга
мультипликаторгаўсиш динамикаси,капитал бозоридамашҳурликдаражаси,
молиявийшароитлар,дивидендларҳажмивабошқаалоҳидаишлабчиқарилган
тармоқларкабижабҳаларҳам киритилади.Корхонадаэмитентнингмолиявий
ҳисоботи йўқ бўлса,бундай таҳлилни ўтказиш имкони бўлмайди.Аудиторбу
ҳолдабиржадакотировкақилинмаганакцияларгақўйилмаларқилиш ҳақида
қарор нимага асосан қабул қилинганлиги,корхона раҳбарияти ва ички

---

аудиторлик хизмати томонидан ҳисоботлар ва эмитентнинг ҳозирги ва
келажакдагимолиявийҳолатитаҳлилқилинганлигибиланҳамтанишишизарур.