Қилиниши натижасида ноқулай иқтисодий аҳволга тушиб қолиниши ёки инқирозгаюзтутилиши

иқтисодчилар.
Ҳозирги пайтда бухгалтерия ҳисобинингхалқаро стандартлари комитети
(
БҲХС)молиявийҳисоботларнингтаққосланувчанлигинияхшилаш мақсадида
номоддий активларга эскириш ҳисобланмасдан,дарров ҳисобдан ўчириш
методларини қўллашни таъқиқлаш ва агар фақат бундан узоқроқ муддат
белгилаш асосланмаганбўлмаса(
аммобуҳолдаҳам у20йилданошмаслиги)
масаласиниўрганмоқда.
Таъкидлаб ўтганимиздек, бизнинг республикамизда фойдали хизмат
муддатини аниқлаш имкони бўлмаган номоддий активларга эскириш 5 йил
муддатданкелибчиқибҳисобланади(
аммокорхонанингфаолиятмуддатидан
ошмаслигикерак)
.Номоддийактивлараудитибизучунянгиҳисобвааудит
объектлари ҳисобланади.Шунингучун номоддий активларни ҳисобга кирим
қилишусуллари,ҳаққонийбаҳолашметодлари,уларқийматиниқоплашваш.ў.,
шунингдекжорийҳисобдаҳаракатиниаксэттириш масалаларижиддийилмий-
тадқиқотларниталабэтади.
5.Номоддийактивлараудитинингнатижаларини
умумлаштиришвабаҳолаш.

---

Номоддий активларни ҳисобга олишга доир муомалаларни текшириш
натижалариаудиторликҳисоботидаумумлаштирилади.Ҳарбирйўлқўйилган
хато-
камчиликбўйича:қайсимеъёрийҳужжатнингқайситалабибузилганлиги;
етказилган зарар суммаси; аниқланган хатонинг корхона фаолияти ва
бухгалтерлик ҳисоботи кўрсаткичларининг ишончлилигига таъсир кўрсатиш
даражаси,жиддийлигиваҳоказолараниқланади.
Текширув натижаларини умумлаштириш қуйидаги кўринишда амалга
оширилишимумкин:
Номоддийактивларнитекширишнатижаларини
умумлаштириштартиби.
Хато-
нинг
тавсифи
Талаблари
бузилган
меъёрий
ҳужжат
номи,
банди
Хатонибаҳолаш
Корхона
фаолияти
натижаларива
ҳисобот
ишончлигига
таъсири
сумма
Баланс
моддасиг
ан-
н%
Бухгалтерияҳисоботимаълумотларинингбузибкўрсатилишивабаланснинг
«Номоддий активлар» моддаси ишончлилигини тасдиқлаш имкони йўқлиги
қуйидагисабабларданкелибчиқади:
0400 -«Номоддий активларни ҳисобга оладиган счётлар»(
0410-
0490)да
асоссизравишданомоддийактивларқаторигаолибборилганлиги,объектлар
тегишлиҳужжатларбиланрасмийлаштирилмаганлиги;номоддийактивларнинг
инвентар (
баланс)қийматига уларни сотиб олиш ёки яратиш билан боғлиқ
бўлмаганхаражатларнингқўшилганлиги;аналитикҳисобюритилмаслиги.
Қуйидагифактларкорхонадаичкиназоратнингпастдаражадаэканлигидан
далолатберади:йиллик бухгалтерия ҳисоботини тузишдан олдин номоддий
активлар инвентаризация қилинмаслиги, ҳисоб сиёсатида белгиланган
инвентаризация ўтказиш муддатларига риоя қилинмаслиги;инвентаризация
натижалари
тегишли
ҳужжатлар
билан
расмийлаштирилмаганлиги;
инвентаризация натижалари йиллик бухгалтерия ҳисоботида ўзвақтида акс
эттирилмаслиги;номоддийактивларнингфойдалихизматқилиш муддатларини
нотўғри (
ноқонуний) белгилаш оқибатида корхона хўжалик фаолиятининг
молиявий натижалари бузиб кўрсатиши; амортизация ҳисобланмайдиган
тоифагакирувчиномоддийактивларгаҳамамортизацияҳисобланиши;ноишлаб
чиқариш соҳасида ишлатиладиган номоддий активлар бўйича ҳисобланган
амортизацияажратмаларинимаҳсулот(
иш,хизмат)лартаннархигаолиббориш;