Қилиниши натижасида ноқулай иқтисодий аҳволга тушиб қолиниши ёки инқирозгаюзтутилиши

кўрилганзарар)
нитўғрианиқлашваҳисобданўчириш,ҳамдаамалдаги
солиққонунчилигигариояқилинишинимуфассалтекшириштавсияэтилади.
Асосийвоситаларбепулберилгандавабозордагиданпастбаҳодасотилганда
аудиторасосийэътиборнижисмонийшахсларгабепулберилганёкисотилган
объектларгақаратмогилозим.Чункикорхонабуҳолдадаромадсолиғиушлаши
вабюджетгатўлашилозим.
Сотилган асосий воситалар бўйича (
масалан, транспорт воситалари,
компьютер ускуналари ва ҳисоблаш техникалари ва бошқаларни сотиш)
бюджетга маҳаллий солиқлар тўланаётганлиги;корхона асосий воситалар
ҳисобдан чиқарилаётганда қонун билан белгиланган барча ҳолларда ҚҚС
ҳисоблаб(
дебет9210счёт,кредит6410счёт)ваўзвақтидатўланаётганлигини
(
дебет6410счёт,кредит5110счёт)аудитораниқлашизарур.
Корхонаасосийвоситаларнибепулберганидаҳамасосийвоситаларниқабул
қилиш-
топшириш (
корхонаичидагикўчирилиши)далолатномаси(
накладнойи)
(
АВ-1шакл)биланрасмийлаштирилганбўлишилозим.Далолатномадатекинга
бериладиган асосий воситанинг баланс қиймати ва берилаётган пайтгача
ҳисобланганэскиришсуммасикўрсатилиб,инвентаркарточкасииловақилинган
бўлиши керак.Далолатнома ва илова қилинган ҳужжатлар (
паспорт,техник

---

тавсифнома,йўриқномавабошқалар)асосидагуруҳловчи рўйхат(
ведомост)
тузилиб,унингякунигаасосанасосийвоситанингбалансқиймативаэскириш
суммасиҳисобданўчирилганбўлишикерак.
Аудитор текинга берилган асосий воситалар бўйича муомалаларни акс
эттириш фақатолувчиташкилотданкирим қилинганитўғрисидагихабарнома
(
авизо)олинганидан кейин амалга оширилганлигини ҳамда шунга қадар бу
асосий воситалар бўйича амортизация ҳисоблаш тўхтатилмаганлигини ҳам
аниқлашизарур.
Шунингдек,аудиторберилганасосийвоситаларниқисмларгаажратиш учун
қилинганхаражатларни(
дебет9210счётвакредит6710,6510счётлар)
,эскириш
суммасини ҳисобдан ўчириш (
дебет0210-
0290счётвакредит9210счёт)ва
натижаларни(
дебет9430счётивакредит9210счётагарзараркўрилса,дебет
9210счётвакредит9310счётиагарфойдаолинса)ҳисобдааксэттиришбўйича
бухгалтерияпроводкаларинингтўғрилигиниҳамтекширишиҳамкерак.
Асосий воситаларни тугатишга доир муомалаларни текширишда,аудитор
аввало тугатиш ҳақида корхона раҳбарининг,давлат ташкилотларида эса,
директор,бош муҳандисёкиюқориташкилотнингфармойишиҳамдатузилган
далолатнома(
АВ 3шакл)маълумотлариниўрганади.Бундадалолатномадаги
объектнингноми,тайёрланганёкиқурилганйили,корхонагакелибтушганва
фойдаланишга топширилган санаси,инвентар рақами,турган жойи,баланс
қиймати,эскириши,қайтабаҳоланиш натижалари,капиталтаъмирлашларсони
каби маълумотлар текширилади. Шу билан бирга ушбу далолатномада
объектнингасосийқисмлари,деталлари,таркибийқисмларинингтехникҳолати
ҳақидаги маълумотлар келтирилган ва уни тугатиш зарурлиги асосланган
бўлишилозим.Ҳалокатоқибатидаяроқсизбўлибқолганмашиналар,жиҳозлар
ва транспорт воситалари қийматини ҳисобдан чиқариш далолатномасига
сабаблариваайбдорларикўрсатибтузилганҳалокаттўғрисидагидалолатнома
нусхасиҳамиловақилинганбўлишикерак.
Булардан ташқари далолатноманингмахсусқисмидакелтирилган асосий
воситаларни тугатиш бўйича якуний ҳисоб-
китоблар ҳамда улар юзасидан
тузилганбухгалтерияпроводкаларинингтўғрилигиҳамтекширилади.
Асосий воситаларни молияланадиган лизинг шартномаси асосида узоқ