Ijtimoiyish

Ijtimoiy ishning kasb sifatidagi noyob tavsifnomasi:

•   Ijtim oiy 

ish 

ba’zi 

kasblar  diqqat  e ’tiborini 

alohida 

individuum larga (masalan,  psixologlar)  yoki yaxlit  holda jam iyatga 

(m asalan,  sotsiologlar yoki  politologlar) qaratgan bir paytda  insonni 

ijtimoiy m uhitda ko‘rib chiqadi.

•   Ijtim oiy  ish  ibtidoni  boshqa fan  va  kasblardan  olgan  nazariya 

va  usullam ing  noyob  majmuyidan 

iborat.  Ijtimoiy  ishning 

rivojlanishidagi  zam onaviy  tendensiyalar  ishning  turli  usullari  va 

yondoshuvlari 

uyg‘unligi, 

m ulti-darajali 

interventsiya  hamda 

fanlararo yondoshuvning rivojlanishiga yo'naltirilgan.

•   Ijtim oiy  ish  ijtimoiy  ko‘m akka  m uayyan  q at’iy  yo'nalishga 

ega  v a  aholining  z a if qatlamiga  alohida  e ’tibor  qaratadi,  u  ijtimoiy 

xizm atlam i tashkil etish va qo‘llab-quw atlashga yo'naltirilgan.

•   Ijtimoiy  ish  mijozlarning  o ‘z -o ‘zini  aniqlashiga  alohida 

urg‘u  beradi.  m ijoz  va  ijtimoiy  ish  xodim i  o ‘rtasidagi  munosabat 

ochiqlik  va  o ‘zaro  do‘stlik  bilan  tavsiflanadi,  bu  esa  muammoning 

maqbul yechim i  uchun  imkon beradi.

Ijtim oiy  ish  xodim ining  professional  faoliyati  ijtimoiy  o ‘zga- 

rishlarga,  insoniy  o ‘zaro  m unosabatlar  m uam m olarini  hal  qilishga 

ko‘m aklashadi; jam iyatda  funksional  mavjud  boMish  qobiliyatining 

m ustahkam lanishi  va  odamlarning  farovonlik  darajasini  oshirish 

m aqsadida  ozod  qilishga  yordam  beradi.  Inson  axloqi  va 

jam oatchilik  tizim i  nazariyasidan  foydalangancha  ijtimoiy  ish 

odam larga  ularning  atrofidagi  kishiiar  bilan  o ‘zaro  harakatda 

ko‘maklashadi.

Ijtim oiy  ish  o 'zin in g   turli  shakllarida  odam lar  va  ularning 

atrofidagi  kishiiar  o ‘rtasidagi  ko‘p  sonli,  m urakkab  aloqalar  bilan 

shug‘ullanadi.  Ijtimoiy  ish  faoliyatining m aqsadi:  barcha odam larga 

o ‘z   im koniyatlarini  toMa  rivojlantirish,  o ‘z   hayotini  boyitish  va 

disfunksiyani  bartaraf etish  imkoniyatini  taqdim   etadi.  Professional

308

---

ijtimoiy  ish  muammolarni  hal  qilish  va  o'zgarishlarga  erishishga 

yo'naltirilgan.  Ijtimoiy  ish  xodimlari jam iyatdagi  va  o'zlari  xizmat 

qilayotgan  individuum,  oilalar  va  hamjamiyat  hayotidagi  o'zgarish 

agentlari  hisoblanadilar.  Ijtimoiy  ish  o ‘zida qadriyatlar,  nazariya va 

am aliyotning o 'zaro  bogMiq tizimini aks ettiradi.

Ijtimoiy  ish  o 'z   sarchashmasini  insonparvarlik  ruhi  bilan 

sug'orilgan  va  dem okratik  ideallarda  oladi,  uning  qadriyatlari 

tengliq  har  bir  shaxsning  qadriyati  va  har  bir  odam ning  qadr- 

qim matini  hurm at qilishga  asoslanadi.  Kasbning  paydo  bo'Iishidan 

boshlab,  deyarli  bir  yarim   asr  avval  ijtimoiy  ish  amaliyotining 

diqqat-e’tibori  umuminsoniy  ehtiyojlar  va  inson  imkoniyatining 

rivojlanishini  ta’minlashga  qaratilgan.  Inson  huquqlarini  ta’minlash 

va  ijtimoiy  haqqoniylik  ijtimoiy  ish  xodim lari  faoliyati  uchun 

motivatsiya  va sabab  b o 'lib  xizm at qiladi.  «Zaif»  ijtimoiy qatlamga 

ham fikrlik  tufayli  kasb  faqirlikni  yengillatish,  him oyaga  muhtoj  va 

ruhan  ezilgan  odamlarni  jam iyat  a ’zosi  sifatida  faoliyat  yuritish- 

larini  faollashtirish  uchun  ozod  qilishga  intiladi.  Ijtim oiy  ish  qad­

riyatlari 

professional 

milliy 

va 

xalqaro 

etik 

kodekslarda 

mujassamdir.

Ijtimoiy  ish  metodologiyasi  muayyan  kontekstlar  uchun 

xususiyatli  boMgan  lokal  yoqlam alam i  kiritgan  holda  amaliy 

faoliyatni  baholash  va  tadqiqot  o'tkazish  y o 'li  bilan  olingan  isbotli 

asoslangan  bilim lar  tizimiga  suyanadi.  Ijtimoiy  ish  nazariyasi 

odam lar va ularning atrofidagi  kishilar orasidagi  o 'zaro  harakatning 

m urak  kasbligini  inobatga  oladi  va  odam larning  ta’sirga  duch 

kelganiday ularga bio-psixoijtimoiy omilni  kiritgan holda k o 'p  sonli 

om illar  ta’sirining  o'zgarishini  tan  oladi.  Professional  ijtimoiy  ish 

inson  axloqi  va  rivojlanishi,  majmuaviy  vaziyatlari  tahlili  uchun 

ijtim oiy  tizim lam i  ham,  individual,  tashkiliy,  ijtimoiy  va  madaniy 

o'zgarishlarga ko'm aklashish nazariyasini ham o'zlashtirib oladi.

ijtim oiy  ish  jam iyatda  mavjud  boMgan  to'siqlar,  tengsizlik  va 

nohaqlik  bilan  kurashga  yo'naltirilgan.  Ijtimoiy  ish  krizis  va  kritik 

holatga,  shuningdek  kundalik  shaxsiy  va  ijtimoiy  muammolarga 

reaksiya  qiladi.  Ijtimoiy  ish  shaxs  va  uning  atrofidagi  kishilarga 

majm uaviy  v a  yaxlit  yondoshuvga  moslashtirilgan  malakalar, 

usullar  va  ta ’sirlam ing  turli-tumanligidan  foydalanadi.  Ijtimoiy  ish 

harakatining spektri  psixoijtimoiy jarayonlam ing  individual  shaxsiy

309

---

darajadagi  m ashg'ulotlardan  tortib,  ijtimoiy  siyosatda  ishtirok 

etishni,  shuningdek  ijtim oiy  loyihalash  va  rivojlanishni  qabul 

qilishgacha  yoyiladi.  A m aliy  faoliyat,  maslahat  berish,  klinik 

ijtimoiy  ish,  guruhlar  olib  borish,  ijtimoiy  pedagogik  ish,  oilaviy 

terapiya,  shuningdek  odam larga jam iyatda  mavjud  boMgan  xizm at 

va  im koniyatlarga  erishishga  yordamlashishga  urinishdan  iborat. 

Bundan  tashqari,  am aliy  faoliyat jam oa  tashkilotlari,  agentliklarini 

boshqarish  va  ijtim oiy  siyosat  ham da  iqtisodiy  rivojianishga  ta ’sir 

ko‘rsatish  m aqsadida jam oatchilik  va  siyosiy  faoliyat  m ashg‘ulot- 

larini  o ‘z   ichiga  oladi.  Ijtimoiy  ish  am aliyotining  ustuvorligi 

davlatdan  davlatga  oMishi  va  vaqt  davom ida  madaniy,  tarixiy  va 

ijtim oiy-iqtisodiy  sharoitlarga  bogMiq  ravishda  o'zgarib  tursa-da, 

ijtimoiy ishning m ajm uaviy yaxlit yondoshuvi universaldir.

Inson  huquqlarini  m uhofaza  qilish  sohasida  turli  davlat  va 

tashkilotlarning  faoliyatini  belgilovchi  xalqaro  deklaratsiya  va 

konventsiyalar  ijtimoiy  ish  xodim ining  ushbu  professional  ham da 

etik kodeksi asosida turadi.

Ijtimoiy  ish  m ohiyatini  odam larning  farovonligini  ularning 

shaxsiy  imkoniyatlari  va  ijtimoiy  yaqin  odamlari  imkoniyatlaridan 

eng  yuqori  darajada  foydalanish  ham da  ularga  imkoniyat  berish 

orqali  yaxshilash  maqsadidagi  am aliy  faoliyat  sifatida  tushunish 

ijtimoiy  ishning  etik  tam oyillarini  quyidagi  xalqaro  shartnom alar 

asosida ko‘rishni ko‘zda tutadi:

•   Inson huquqlarining um um iy deklaratsiyasi,  1948-y.

•   Fukarolik v a siyosiy huquqlar haqidagi Xalqaro pakt,  1966-y.

•   Irqiy  kam sitishning  barcha  shakllarini  tugatish  to ‘g ‘risidagi 

Xalqaro Konvensiya,  1965-y.

•   A yollarga  nisbatan  kamsitishning  barcha  shakllarini  tugatish 

to ‘g‘risidagi Xalqaro konvensiya,  1976-y.

•   Bola huquqlari haqidagi Konventsiya,  1989-y.

•   N ogironligi  boMgan odam lar huquqlari  to‘g ‘risidagi  Konven­

siya, 2006-y.

Ijtimoiy  ish  xodim ining  professional  va  etik  kodeksining  ij­

tim oiy  ishning  qadriyatlari  va  tam oyillariga  bagMshlangan  ushbu 

qismi  2004-yil  oktabrida  Adelaida  (Avstraliya)da  qabul  qilingan. 

Ijtimoiy  ish  bo‘yicha  m aktablar  xalqaro  assotsiatsiyasi  v a  Ijtimoiy

310

---

ish  xodim lari  xalqaro  federatsiyasining  «Ijtimoiy  ish  etikasi: 

tamoyillar Deklaratsiyasi» umumiy hujjati asosida ishlab chiqildi

Bu  hujjatda  ijtimoiy  ish  xodimlarining  o ‘z  faoliyatlarini  etik 

tomonlari  haqida  xabardor boMishi  professional  am aliyotga  muhim 

qismi,  inson  huquqlari  va  ijtimoiy  adolatga  amal  qilish  tamoyillari 

esa ijtimoiy ish faoliyati uchun belgilovchi hisobianishi ta’kidlanadi.

Ijtimoiy  ishning  mohiyati  vazifasi  uning  noyob  va  o ‘ziga  xos 

xususiyatini belgilovchi  asosni qadriyatlarida aks etgan.  Ijtimoiy ish 

quyidagi qadriyatlarga asosan  ish tutadi:

•   Inson huquqlari va inson qadr-qimmatini hurmat qilish;

•   Ijtim oiy haqqoniylik va gumanizm;

•   S odiqlikva vijdonlilik;

•  Professional vakolatlilik.

Ijtimoiy  ish xodim ining  faoliyati  inSon  huquqlari  va  erkinligini 

uning obro‘si va qadriyatlari ham o cz  imkoniyatlarini munosib hayot 

sharoiti va farovonlikni am alga oshirish qobiliyatini tan olish  hamda 

hurm at  qilishga  asoslangan.  Shu  qadriyatlar  bilan  bogMiq  ravishda 

tam oyillar quyidagilami anglatadi:

•  Ijtim oiy  ish  xodimi  etikasining  ushbu  kodeksi  asoslanadigan 

Xalqaro shartnom alarda e’lon qilingan  insonning asosiy huquqlarini 

hurm at qilish.

•   Insonning  mustaqil  tanlov  va  o‘z-o‘zini  aniqlashi  huquqini 

tan olish. Ijtimoiy  ish xodim lari odamga  ijtimoiy ko‘m aklashgancha 

uning o 4zi  qaror qabul  qilish  qobiliyatini  rivojlantirishga  va  boshqa 

odam lar  m anfaatiga  x a v f yo‘qligi  sharoitida  o ‘z   hayotini  mustaqil 

ravishda belgilashiga yordamlashadi.

•   Ijtimoiy  ish  xodim ining  aholini  turli  konfessional  va  etnik 

guruhlariga  munosabati  bo‘yicha  insonparvarligini  ko 'zd a  tutuvchi 

polietnik 

jam iyat 

konteksida 

insonning 

ijtimoiy-madaniy 

xususiyatlarini  hurm at  qiladi.  Ijtimoiy  ish  mijozlari  turli-tuman 

xislatlarga  ega  boMgan  alohida  odam lar  yoki  shaxslar  guruh(lar)i 

boMishi  mumkin.  Inson  yoki  shaxslar  guruhining  barcha  xusu­

siyatlari yordam  ko‘rsatish  va qaror qabul  qilishda  inobatga olinishi 

darkor.

•   Kam sitishga  qarshi  am aliyot  v a  insonni  uning  kelib  chiqishi 

belgilari,  yoshi,  irqiy  va  ijtimoiy  mansubligi,  jinsi,  diniy  e ’tiqodi,

311

---

ideologiyasi,  millati,  sog'ligining  holati  yoki  boshqa  har  qanday 

tafovutlaridan  q at’i  nazar  qanday  b o 'lsa   shundayligicha  qabul 

qilishni am alga oshiradi.

•   Ijtimoiy 

ish 

xodim lari 

odam larni 

ularning 

hayotini 

o'zgartirishga,  inson,  guruhlar,  jam oalam ing  kuchli  tom onlari  va 

im koniyatlariga  tayangancha  imkoniyat  berishga  yo'naltirilgan 

qarorlar qabul qilish jarayoniga ja lb  etishga ko'm aklashadi.

•   O dam lar qadr-qimm atini  himoyalash,  ularning  xavfsizligini 

ta ’m inlash, ularning shaxsiy farovonlikka erishishida yordamlashish 

ijtim oiy  ish  xodimi  tom onidan  insonni  uning  individual,  oilaviy, 

jam oatchilik  xususiyatlari  bilan  bir  butunlikda  tushunishi,  uning 

m anfaatlari  va  ehtiyojlarini  hurmatlashidan  kelib  chiqib  am alga 

oshiriladi.

Ijtim oiy  haqqoniylik  va  insonparvarlik  ijtimoiy  ishning  asos 

soluvchi  tam oyillari va qadriyatlari hisoblanadi. Bu qadriyatlar bilan 

b og'lik ravishdagi tam oyillar quyidagilam i anglatadi:

•   Ijtim oiy  ish  xodim ining  insonlarning  asosiy  ehtiyojlarini 

qondirish  m aqsadida  teng  huquqlar  ham da  im koniyatlar  v a  vosita- 

lami  haqqoniy  ham da  teng  huquqli  taqsimlashni  ta ’minlash 

bo'yicha  faoliyati,  davlat  va  jam oatchilik  tashkilotlari  imkoniya- 

tidan  foydalanishning teng  kafolatlangan  imkonini  yaratish  v a amal 

qilish b o 'y ich a faoliyati.

•   Ijtim oiy  ish  xodim lari  ijtim oiy  noxush  ahvoldagi  odam lar 

chaqiradigan  ijtim oiy  sharoitlar  va  qiyinchiliklam i  aniqlashga 

ko'm aklashadi,  ijtimoiy  siyosatning  shakllanishi  hamda  uni  am alga 

oshirish m exanizm larini yaxshilashga ta ’sir ko'rsatadi.

•   Ijtimoiy  ish  xodimlari  kam sitishning  har  qanday,  jum ladan, 

jin s, yosh, u yoki  bu m adaniyatga m ansublik oilaviy holat,  ijtimoiy- 

iqtisodiy  m aqom ,  irqiy  va  diniy  m ansublik  belgilari,  jism oniy 

tavsifnom a  va  jin siy   yo'nalishni  kam sitish  kabi  turlari  bilan 

kurashishiari zarur.

•   Ijtim oiy  ish  xodim lari  o 'z   faoliyatida  ijtimoiy  haqqoniylik 

tam oyiliga  amal  qilgancha  odam lar  orasidagi  ijtim oiy-m adaniy 

farqlam i  inobatga oladi, tan oladi va hurm at qiladi.

•   Ijtim oiy ish xodim lari  faoliyati  inson stigm atizatsiyasi, ajralib 

qolishini  uyg'otadigan  v a  uni  ijtimoiylashuv  jarayoniga  ja lb

312

---

etadigan  ijtimoiy  sharoitlami  tcnglashtirishga  yo'naltirilishi  darkor. 

Ijtimoiy  ish  xodimining  am aliy  faoliyati  ijtimoiy  haqqoniylik 

tam oyillariga 

amal 

qilish 

m aqsadida 

ijtimoiy 

farovonlikni 

yaxshilash  va  o ‘z-o‘zini  aniqlash,  o 'z-o 'zin i  ijobiy  ro‘yobga 

chiqarishga ko'm aklashadi.

Odam larga  xizmat  qilish  va  vijdonlilik  jam iyat  e ’tiborini 

ijtimoiy  muammolarga  jalb   qiladigan,  ochiq  hamda  o 'z ig a  xos 

ishonch uyg'otadigan tarzda odam larga yordam к о  rsatishni nazarda 

tutadi. 

Shu 

qadriyatlar 

bilan 

bog'liq 

ravishda 

tam oyillar 

quyidagilam i anglatadi:

•   Ijtimoiy  ish  xodimlarining  boshqa  odam lar  manfaatlari  va 

jam oatchilik  farovonligiga  erishish  bo'yicha  faoliyati  shaxsiy, 

moddiy yoki moliyaviy foydani kutmaydi.

•   M ijoz  va  uning  ijtimoiy  atrofidagilar  manfaatlari,  mijozning 

qiziqishlari va ijtimoiy ish xodimining shaxsiy qiziqishlari, umuman 

olganda,  ijtimoiy  ish  xodimining  vijdonliligi  vositasida  mijoz 

m anfaatlari,  professional  ham jam iyat va jam iyat  manfaatlari  m uvo­

zanatini ta ’minlash.  Birlarining manfaatlari  boshqalarining manfaat- 

laridan  yuqori  qo'yilm asligi,  qay  birigadir  zarar  yetkazilmasligi 

lozim.

•   Ijtimoiy  ish  xodimlari  tomonidan  ijtimoiy  ish  vazifasiga 

professional  faoliyat, 

uning  qadriyatlari 

va  axloqning  etik 

standartlari sifatida rioya qilishi.

•   Ijtimoiy  ish  xodimlari  tomonidan  mijoz  bilan  ishlashda 

mahfiylikka  amal  qilinishi, 

uni 

ta’minlash  uchun  choralar 

qo'llanishi  darkor.  Ijtimoiy  ish  xodimi  mijozni  u  yoki  bu  axborot 

uning  ruxsati  bilan  qaror  qabul  qilish  uchun  boshqa  tashkilot, 

ijtimoiy  xizmatga  berilishi  mumkinligi  haqida  o 'z  vaqtida xabardor 

qilishi  lozim.  M ahfiylik  mijoz  yoki  boshqa  shaxslar  hayoti  uchun 

xavfli bo'lgan sharoitda buzilgan bo'iadi.

•   Ijtimoiy  ish  xodimi  yordam  uchun  murojaat  qilgan  mijozni 

m uam m oni  hal  qilish  uchun  uning  manfaatida  qo'llanadigan 

harakatlar haqida to'liq va ochiq xabardor qiladi.

•   Ijtimoiy  ish  xodimining  etik  tam oyillam i  qo'llab-quvvatlash 

uchun  sharoitni  vijdonan  va  m as’uliyat  bilan  yaratish  hamda 

ko'm aklashish faoliyati.

313

---

Ijtim oiy  ish  xodim ining  professional  vakolatliligi  ijtimoiy 

ishning  qadriyati  hisoblanadi  v a  ularning  o ‘z   majburiyatlarini  doi- 

m iy  professional  rivojlanish  va  professional  o ‘sishning  etik  tam o- 

yillariga  asoslangancha,  sam arali  bajarishni  o ‘zi  ichiga  oladi.  Bu 

quyidagilam i anglatadi:

•   Professional  m ajburiyatlam i  sifatli  bajarishga  yo‘naltirilgan 

ijtim oiy ish xodim ining m unosib v a m as’uliyatli axloqi.

•   Professional 

m ajburiyatlam i 

bajarishda 

ijtimoiy 

ish 

xodim larining beg'araz axloqi, professional tam oyil va standartlarga 

zid boMmagan axloq.

•   M ijozlar,  tadqiqot  ishtirokchilari,  talabalar,  ham kasblar bilan 

m uloqotda  xatar v a ekspluatatsiyani  kam aytirish  va  ularning  oldini 

olish uchun aniq professional chegara o ‘rnatish.

•   Ijtim oiy  ish  xodim larining  professional  chegarani  buzadigan 

harakatlar,  shu  jum ladan,  katta  vakolatga  ega  boMgan  mijozlar, 

tadqiqot  ishtirokchilari,  talabalar,  ham kasblari  bilan  yaqin  yoki 

jinsiy xarakterdagi m unosabatdan qochishlari zarur.

•   Ijtim oiy  ish  xodim ining  o ‘z   am aliy  faoliyatida  bilimi, 

malakasi va mahoratidan samarali foydalana bilishi.

•   D oim iy  ravishda  o ‘z  professional  m alakasini  oshirish,  ish 

am aliyotida  taqdim  etilayotgan  xizm atlarning  hajmini  oshirish  va 

sifatini  yaxshilash  m aqsadida  yangi  yondoshuvlar  va  usullam i 

qoMlash.

•   Ijtimoiy  noxushlik  om illari  va  ijtimoiy  muammolarni  hal 

qilish  yoMlarini  aniqlash  uchun  tadqiqot  faoliyatida  ishtirok  etish, 

olingan  ilmiy  natijalarni  o 'z   ham kasblari  orasida  tarqatish, 

bilim lam i om m aviy axborot aloqalari orqali ommalashtirish.

•   Talabalarni  am aliy  faoliyatga  ja lb   qilish  m aqsadida  oliy 

o 'q u v   yurtlarining  ta ’lim  jarayonida  ishtirok  etish,  m ijozlarning 

ijtim oiy  m uam m olari  yoki  o g 'ir  hayotiy  vaziyatlam i  maxfiylik 

tam oyiliga  amal  qilish  sharti  bilan  hal  qilishda  o 'z   tajribasini 

tarqatish.

•   O 'z   bilimlari  chegarasini  tan  olish  va  o'zlarining  ish  be- 

ruvchilarini  ishga  boshqa  professionallarni  ja lb   qilish  zaruriyati 

to 'g 'ris id a  xabardor qilish.

314

---

Milliy tashkilotlar, Ijtimoiy Ish xodimlari Xalqaro Federatsiyasi 

(IIXF) 

va  Ijtimoiy 

Ish 

xodim lari 

M aktablarining  Xalqaro 

Assotsiatsiyasi  (IIM XA) a ’zolariga yuklangan  m as’uliyat -  IIXF va 

IIMXA  deklaratsiyasiga muvofiq  etikada ularning shaxsiy qoidalari 

va  etik  m e’yorlarni  muntazam  ravishda  yangilab  turish  va 

rivojlantirishdan  iborat.  M illiy  tashkilotlar  ham  ijtim oiy  ish 

xodimlari  va  «ijtimoiy  ish»  ixtisosligi  bo‘yicha  ta’lim  beradigan 

institut (maktab,  fakultet va boMinma)lami bu qoidalar va m e’yorlar 

haqida xabardor qilishga m as’uldirlar.

Ijtim oiy  ish  xodimlari  ularning  davlatlarida  ayni  lahzada 

harakatdagi  etikaning  qoidalari  va  m e’yorlari  bilan  muvofiqlikda 

harakat  qilishlari  lozim.  Bu  qoida  va  m e’yorlar,  um um an  olganda, 

milliy 

kontekstda 

ulam i 

qoMlashni 

aniq 

belgilovchi 

hiyla 

mukammal  tavsiyalardan  iborat  boMadi.  Quyida  professional 

axloqning umumiy m e’yorlari keltirilgan:

1. Ijtim oiy  ish  xodim lari  ularning  ishlarini  bajarish  uchun  talab 

qilinadigan 

o ‘z  

professional 

malakalari 

v a 

vakolatlarini 

rivojlantirishlari hamda qo‘ llab-quvvatlashlari zarur.

2. Ijtimoiy  ish  xodimlari o ‘z  malakalaridan  qiynoq va terrorizm 

kabi  insonparvar  boMmagan  maqsadlarda  foydalanishlariga  imkon 

bermasliklari zarur.

3. Ijtimoiy  ish  xodim lari  vijdonan  va  halol  harakat  qilishlari 

kerak.  U larning  xizmatidan  foydalanuvchi  odam lar  ishonchini 

suiste’mol  qilmasliklari,  shaxsiy  va  kasbiy  hayoti  o ‘rtasidagi 

chegarani  anglashlari,  shaxsiy  manfaatlari  va  foydalari  uchun  o ‘z 

xizm at mavqeyini suiiste’mol qilmasliklari darkor.

4. Ijtimoiy  ish  xodimlari  ularning  xizmatidan  foydalanuvchi 

odam larga  nisbatan  xayrixohliq  ham dardlik  va  g‘am xo‘rlik  bilan 

m unosabatda boMishlari lozim.

5. Ijtim oiy  ish  xodimlari  ularning  xizmatlaridan  foydalanuvchi 

odam larning 

ehtiyoj 

va 

manfaatlarini 

shaxsiy 

ehtiyoj 

va 

manfaatlaridan kelib chiqmasligi zarur.

6. Ijtimoiy  ish  xodim lari  professional  va  shaxsiy  nuqtayi 

nazardan  ish  jo y i  va jam iyatda  o ‘ziga  tegishli  xizm atlam i  taqdim 

etish  imkoniyatini  ta ’minlash  o ‘zi  to‘g ‘risidagi  g ‘am xo‘rlik  zaruriy 

choraiarini qoMlashlari kerak.

315

---

7. Ijtim oiy  ish xodim lari  ularning xizm atlaridan  foydalanadigan 

odam lar  haqidagi  axborotning  maxfiyligini  saqlashlari  darkor. 

Bunda  istisno  tarzida  oliy  etik  talablargina  (masalan,  hayotni 

saqlash) oqlanishi mumkin.

8.  Ijtim oiy ish xodim lari  harakatlari uchun ularning xizmatidan 

foydalanuvchi  va  birga ishlayotgan odamlar,  o ‘z  xam kasblar va  ish 

beruvchilar,  professional  assotsiatsiyalar  ham da  qonunlar  oidida 

m as’uldirlar  va  bu  turli  tom onlam ing  hisobotlarini  o ‘zining  ichiga 

nizolam i ham  olishi mumkin.

9.  Ijtim oiy 

ish  xodim lari 

ijtimoiy 

ishni 

o'rganayotgan 

talabalam i  qo'llab-quvvatlashda  yordam lashish  uchun  yuqori  sifat 

amaliyotni  o ‘tash  va yangilangan  am aliy  bilimlarni  olishda ijtimoiy 

ish  institut (m aktab fakultet,  bo‘linma)lari  bilan ham korlikka tayyor 

bo'Iishlari darkor.

10.  Ijtim oiy  ish  xodim lari  o ‘z  hamkasblari  va  ish  beruvchilari 

bilan  etika  m asalalari  bo'yicha  m unozaralarga  ko'm aklashishlar 

unda ishtirok etishlari, shuningdek, etika m asalalarida xabardorlikka 

asoslangan  qaror  qabul  qilishda  m as’uliyatni  zim m alariga  olishlari 

zarur.

11. Ijtim oiy  ish  xodim lari  o 'z   qarorlari  sababini  mulohazalarga 

asoslangancha  bayon  etishi  va  o 'z i  qilgan  tanlov  ham da  harakati 

uchun javo b berishga tayyor turishi lozim.

12. 

Ijtim oiy  ish  xodim lari  o'zlari,  ishlayotgan  tashkilotlarda 

v a  deklaratsiya  ham da  ularning  shaxsiy  m illiy  m e’yorlari  (agar 

ishlatishga yaroqli  bo'lsa) deklaratsiyasining tam oyillari  muhokama 

qilinadigan,  baholanadigan  qo'Ilab-quvvatlanadigan  o 'z   davrlarida 

sharoit yaratish m aqsadida harakatlanishlari zarur.

---