Obyektni subyektga
, uning predmetli-am aliy faoliyatini bilish
deb izohlash m um kin. U obyektiv voqelikka shunchaki o'xshash
emas, balki subyekt bilan o ‘zaro aloqa va ta’sir qiluvchi qismdir.
Subyekt
— predm etli-am aliy faoliyat va bilishning ifodalovchisi
(individ, ijtim oiy guruh) boMib obyektga qaratilgan faollik
manbayidir.
Ijtimoiy ishda obyektlar va subyektlam i tushunishda 3 ta muhim
boMgan jihatni ta'kidlash lozim: birinchidan, ularning o ‘zaro
farqlari; ikkinchidan, ularning organik o ‘zaro aloqasi va ta ’siri;
uchinchidan, ularning jo y almashish imkoniyatlari.
«Obyekt» ham da «subyekt» tushunchalari o ‘zaro bogMiqlikda
boMishi m um kinligini ham da nazarda tutish kerak. Obyektli-
subyektli m unosabatlar ijtimoiy ishni asosan am aliy faoliyat sifatida
tavsiflaydi.
Ijtim oiy ishni fan sifatida o ‘rganishim izda obyektli-predmetli
m unosabatlar bilan ish ko‘ramiz. Agar obyekt ijtimoiy ishning
am aliy m uayyan bir turi sifatida qabul qilinsa, predmeti esa shu
obyektning (m ijoz — individ, oila, jam oa, ijtim oiy guruh) tomon-
larini tashkil etadi. T a’bir jo iz boMsa buni ijtim oiy ish qonuniyatlari
deb ham hisoblashim iz mumkin.
Ijtim oiy ishni o ‘quv fani sifatida (aniqrogM o ‘quv jarayoni)
tahlil qilinganda, tinglovchilar, talabalar obyekt, subyektlar esa —
o ‘qituvchilar tarbiyachilar hisoblanadi. Shu bilan birga bu yerda
obyekt-subyekt munosabatlari haqida gap ketganda, ayniqsa
(tinglovchilar) talabalar mustaqil ilmiy tadqiqot va boshqa faoliyati
(shu jum ladan am aliy) jonli misol boMa oladi.
Ijtimoiy ishning obyekti keng m a’noda izohlanganda barcha
odam lar hisoblanadi. Bu aholini barcha qatlam lari va guruhlarining
hayotiy faoliyati ko‘p jihatdan jam iyat taraqqiyotining darajasi,
ijtim oiy sohaning ahvoli, ijtimoiy siyosatning m azm uni, uni am alga
oshirish
imkoniyatlari
bilan
aniqlanadigan
shart-sharoitlarga
bog‘Iiqdir. Um um an aholini ijtimoiy him oya instituti doirasida
ijtim oiy ish obyekti va subyekti m asalasi yanada yorqinroq na-
m oyon boMadi. Bu esa ijtimoiy siyosatni yanada oydinlashtiradi.
Chunki liar bir inson o ‘z hayotining har qanday davrida o ‘zning is-
tak, ehtiyojlari, hatto qiziqishlarini toMaroq qondirilishiga intilishini
ham nazarda tutish kerak. Shu bilan birga odam hayot faoliyatining
bar bir sohasida istak-ehtiyoj bir xil qondirilmasligi m umkin. Oddiy
qilib aytganda bar bir inson u yoki bu darajada jam iyat tomonidan
qoMlab-qo^vvatlaniphga, yordamga, himoyaga muhtojlikni angla-
tadi. H atto boy odamning ham qattiq hayojonga soluvchi vaziyatlar
bilan bogMiq tashvishlari, tinchroq vaziyatda o ‘z sogMigMni saqlash
va m ustahkamlashga muhtoj boMadi. Ba’zan
sogMom odam
o‘zining turli niyatlarini am alga oshirishga imkoniyati boMmay,
om adsiz, hatto qashshoq boMishi mumkin yoki har qanday oilada
er-xotin yoki ota-ona bilan bolalar o ‘rtasidagi m unosabatlam ing
keskinlashishi kabi jarayonlarda ko4rish mumkin.
A holi turli xil tabaqa, qatlam larga mansub boMib ularning
ba’zilari hayotning qiyin, murakkab vaziyatiga duch kelganda
o ‘zining ijtimoiy muammolarini hal etolmaydigan darajada boMishi
m umkin. Ijtimoiy huquq
aynan aholining ana shu guruhlari,
qatlam lariga alohida e’tibom i qaratishni nazarda tutadi.
Umuman tabaqalashtirilgan yondashuv, y a ’ni ulami klassifi-
katsiyalash (tasniflash) guruhlashtirish quyidagi shakllarda namo-
yon etish mumkin:
Do'stlaringiz bilan baham: |