|
Ijtimoiy ish kasbi ijtimoiy о ‘zgarishlarga insoniy munosa-
batlar muammolarini hal qilishga, shuningdek, odamlarning
farovonligini oshirish uchun imkoniyatlarning taqsimlanishiga va
ozod bo‘lis/tiga ko(maklashadi. Insoniy xulq-atvor va ijtimoiy
tizimlar haqidagi nazariyalardan foydalanib, ijtimoiy ish
odamlarning atrofidagilar bilan o ‘zaro aloqadorlikka kirishgan
joylarda yuzaga keladi.
Inson Ituquqlari va ijtimoiy adolat tamoyillari ijtimoiy ishning
asosi hisoblanadu
Ijtimoiy ish xodimlari insonparvarlikka, halollikka xizmat
qilish y o ‘li bilan inson qadr-qimmatini hum tat qilishga, ijtimoiy
adolatni ta ’minlasltga ko ‘maklashishi kerak.
Fan sifatidagi ijtimoiy ishning predmeti alohida shaxs, muayyan
ijtimoiy guruh yoki shaxs hayotiga bevosita aloqador boMgan ijti
moiy jarayonlar v a ijtimoiy hodisalar, ulam ing psixologik-pedago-
gik, iqtisodiy va boshqaruv omillari ta ’sirida o ‘zgarish tam oyil-
laridir.
Ijtimoiy ish fanining predmeti, o ‘ziga xos xususiyatlari to‘g ‘ri-
sida uni boshqa fanlar predmetlari, a w a lo sotsiologiya, psixologiya,
konfliktologiya, ijtimoiy tarix predmetlari bilan qiyoslab so‘z
yuritish mumkin.
Ijtimoiy ish ko'proq am aliy xususiyatga ega. U faqat naza-
riyadan iborat emas, balki o ‘z tarkibiga uzviy ravishda muayyan
am aliy tajribaning maMumotlarini ham qamrab oladi. Hayot bilan,
aholi turli guruhlari va qatlamlari hayotining muayyan shart-
sharoitlari bilan mustahkam aloqa ijtimoiy ish sohasidagi ilmiy
tadqiqotlam ing am aliy ahamiyatini oshirishdagi muhim shartdir.
Ijtimoiy
ishning
eng
muhim
tizim
tashkil
qiluvchi
elementlaridan biri ijtim oiy ishdagi voqea va hodisalar mohiyati
o ‘rtasidagi m ustahkam, takrorlanib turuvchi obyektiv aloqadorlikni
ifodalaydigan qonuniyatlardir. Ijtimoiy ish qonuniyatlarini nazariy
asoslash va eksperimental jihatdan tasdiqlash hozirgi zamon
olimlari va tadqiqotchilari oldida turgan asosiy vazifalardan biri.
Hozirgi kunda quyidagi qonuniyatlar to ‘g ‘risida so‘z yuritish
mumkin:
1) ijtim oiy ish jam iyatda yuz berayotgan jarayonlarga odam lar
ning ehtiyojlari, m uayyan vaziyat taiablari asosida ta ’sir o'tkazish
bo‘yicha faoliyat turi boMib, u barcha odam larning manfaatlariga,
ularning ma’naviy yuksalishiariga va ijtimoiy m unosabatlam ing
yangilanishiga, ijtimoiy salom atlikning saqlanishi va reabilitatsiya
qilinishiga xizm at etadi;
2) individning shakllanishi «ijtim oiy dastur» bo‘yicha —
shaxsning o ‘z rivojida o'zining faolligi hal qiluvchi rol o ‘ynaydigan
ijtim oiy m uhit ta’sirida yuz beradi;
3) ijtimoiy xizm atlam ing shakllanish va iste’mol qilish man-
balari ijtimoiy determ inatsiyalashga (lotincha determino - aniqlay-
m an) xususiyatga ega, y a ’ni ular jam iy at ehtiyojlari bilan bogMiq
boMib uning taraqqiyotidagi tam oyillam i aks ettiradi.
Ijtim oiy ish subyektlari:
1) ijtimoiy yordam ko‘rsatayotgan ijtimoiy xizmatchilar,
ijtimoiy pedagoglar;
2)
boshqalam i
ijtim oiy
ishga
o ‘rgatayotgan
professor-
o ‘qituvchiIar tarkibi;
3) ijtimoiy ish rivojlanish holatini qayd etayotgan, to ‘plangan
materialni
um um lashtirayotgan va tizimlashtirayotgan,
uning
rivojini bashoratlashtirayotgan tadqiqotchilar;
4) mam lakatdagi ijtim oiy siyosatni shakilantiradigan va am alga
oshiradigan m a’m uriy-boshqaruv xizmatchilari.
Jahon amaliyotidagi zam onaviy yondashish ijtim oiy ish ijtim oiy
o ‘zgarishlam i am alga oshirishga y o ‘naltirilgan faoliyat shakllaridan
10
biri ekanini aniq-ravshan tushunishda. Shu nuqtayi nazardan
ijtimoiy ish jam iyatdagi ijtimoiy kataklizm lam i va ziddiyatlam i
q at’iy to'xtatib turadigan vosita hisoblanadi va unga jam iy at va
davlat qanchalik ko‘p mablag‘ ajratsa, u shunchalik samaraliroq
bo'iadi.
Ijtimoiy ish keng m a’noda ijtimoiy hodisa sifatida ijtimoiy
yordam ning o ‘ziga xos modelidir. Uni jam iyat aniq bir tarixiy
davrda ijtimoiy, siyosiy va madaniy rivojlanishining xususiyatlariga
mos ravishda ruyobga chiqaradi. Tor m a’noda esa ijtimoiy ish
ijtimoiy zaruriy faoliyat boMib, odamlar, ijtimoiy guruhlarga shaxsiy
va ijtim oiy qiyinchiliklam i yengishda yordam berishga qaratilgan.
Ijtim oiy ish tushunchasi — butun dunyoda qabul qilingan ibora
boMib, u insonparvarlik munosabatini bildiradi.
Ijtim oiy ish filantropiya, xayriya va boshqa faoliyatlardan shu
bilan farqlanadiki,- u nafaqat kundalik muam m olam i yechishda
yordam berishga, balki muhtoj kishilarga qiyinchiliklam i yengishni
o ‘rgatadi.
Ijtimoiy ishning tarkibiy qismlarini ketma-ketlikda qarab chi-
qishda tarixiylik, mantiqiylik, tizimlilik muhim aham iyatga egadir.
Ijtim oiy ishning subyektlar o ‘z m uhimligiga qaramasdan obyekt-
Iam ing ham hosilasi va yetakchisidir. Ijtimoiy ish obyektlari u yoki
bu jam iyat ijtimoiy, iqtisodiy, madaniy, hatto siyosiy sharoitlari
ta’sirida shakllanadi. Subyektlari esa xuddi shu obyektiv sharoitlar
ta ’sirida yuzaga kelsalar-da, shu bilan birga siyosiy va boshqa
ijtimoiy institutlar tomonidan, ustqurmaviy jihatdan shakllantiriladi.
O byektlarning xususiyati shundan iboratki, obyektlar vujudga
kelgan muammolardan kelib chiqib, hal etish kerak boMgan
m asalalar darajasi bilan aniqlanadi. Subyektlar esa (ijtim oiy xiz-
m atlar) ana shu asosda shakllanadi, tashkil topadi. Ijtim oiy ishning
tarkibiy qismlari «obyektlar-subyektlar» nisbatida qarab chiqilishi
m aqsadga muvofiqdir.
Ijtimoiy ish subyektlari tavsifini uning barcha jihatlarini
hisobga olgan holda, xususan am aliy va ilmiy ham da o ‘quv fani
sifatida qarab chiqish
lozim. Chunki
ular ijtimoiy hayot
fenomcnining bir-biri bilan zich bogMangan va bir-biri bilan
aloqador faoliyat turlari hisoblanadi.
u
Do'stlaringiz bilan baham: | 
