Ijtimoiy siyosat

 
4.6. Xalqaro tashkilotlar va global islohotlar 
Ijtimoiy siyosatni shakllantirishda xalqaro tashkilotlar muhim 
ahamiyatga 
ega. 
Xalqaro 
tashkilotlarning 
ijtimoiy 
siyosatni 
shakllantirishdagi o‗rnini o‗rganish ijtimoiy siyosat doirasidagi muhim 
muammolardan biri hisoblanadi. Xalqaro tashkilotlar XXI asrning 
boshlaridan buyon jahonning aksariyat mintaqalarida ijtimoiy siyosatni 
shakllantirishda faol rol o‗ynashmoqda. Ushbu faollik Ikkinchi jahon 
urushidan 
keyin 
Bretton-Vuds 
kelishuvlari 
doirasida 
xalqaro 
tashkilotlarni ta‘sis etish va GATT qoidalarining imzolanishi bilan 
yanada jadallashib ketdi. 1940-yildan XX asrning oxiriga qadar xalqaro 
tashkilotlar soni taxminan 70 martaga ortdi. Xalqaro darajada 
hamkorlikning kuchayishi siyosiy globallashuvning asosiy elementi 
hisoblanadi.
Xalqaro 
tashkilotlar 
ijtimoiy 
siyosat 
sohasining 
ustuvor 
yo‗nalishlarini aniqlash, shakllantirish va rivojlantirish bilan 
shug‗ullanishadi. Xalqaro tashkilotlar xorijiy investitsiyalar, tovar va 
xizmatlar ishlab chiqarish va savdo shartlarini ishlab chiqadilar, 
makroiqtisodiy siyosat ko‗rsatkichlarini belgilab beradilar va asosiy 
rivojlanish yo‗nalishlarini aniqlaydilar. Xalqaro tashkilotlar resurslar qay 
tarzda mamlakatlar ichida va mamlakatlar o‗rtasida jamg‗arilishi, 
taqsimlanishi va qayta taqsimlanishi, dunyoda ijtimoiy tengsizlik va 
kambag‗allik sabablarini aniqlashda hal qiluvchi rol o‗ynashadi.
 
 

---

104 
4.6.1-jadval 
Xalqaro tashkilotlarning guruhlanishi
51
 
Xalqaro hukumatlararo tashkilotlar 
Xalqaro hukumatlararo nodavlat 
tashkilotlar 
Umumjahon banki banki guruhi 
Xalqaro valyuta fondi 
Birlashgan millatlar tashkiloti 
BMTning 
ijtimoiy 
muassosalari, 
jumladan, Xalqaro mehnat tashkiloti 
(XMT), Umumjahon sog‗liqni saqlash 
tashkiloti, YUNISEF, 
Jahon 
savdo 
tashkiloti, 
Iqtisodiy 
hamkorlik 
va 
taraqqiyot tashkiloti, G7, G77, G24 va 
h.k. 
Mintaqaviy 
Yevropa Ittifoqi 
Shimoliy 
Amerika 
erkin 
savdo 
uyushmasi (NAFTA) 
ASEAN 
(Janubi-Sharqiy 
Osiyo 
mamlakatlari assotsiatsiyasi) 
SAARK (Janubiy Osiyo mintaqaviy 
hamkorligi) 
MERKOSUR (Janubiy Amerika umumiy 
bozori) 
KARIKOM (Karib hamjamiyati va 
umumiy bozor) 
SADK (Janubiy Afrika hamjamiyati) 
Xalqaro iqtisodiy Forum 
Xalqaro ijtimoiy forum 
Suv resurslari bo‗yicha xalqaro 
forum
Erkin 
kasb 
egalari 
xalqaro 
konfederatsiyasi 
Xalqaro 
farmatsevtika 
sanoati 
assotsiatsiyasi 
Yevropa xizmatlar forumi 
Yevropa savdo konfederatsiyasi 
Yevropa ijtimoiy forumi 
Osiyo ijtimoiy forumi 
Afrika ijtimoiy forumi 
Xalqaro 
tashkilotlar 
hukumatlararo 
tashkilotlar 
(XHT) 
va 
hukumatlararo nodavlat tashkilotlariga (XHNT) bo‗linadi. XHT 
mohiyatiga ko‗ra xalqaro forumlar hisoblanib ularda davlatlar siyosiy va 
huquqiy munosabatlarga kirishadi. XHNT orqali esa ixtiyoriy, xayriya, 
kasaba uyushmalari, tarmoq tashkilotlari va biznes guruhlar xalqaro 
darajada munosabatlarga kirishadi. Xalqaro tashkilotlar jahon miqyosida 
va mintaqalar miqyosida faoliyat yuritadilar (4.6.1-jadval).
Xalqaro tashkilotlar resurslari nuqtai nazaridan ham farqlanadi 
(4.6.2-jadval).
 
 
51
Халқаро Меҳнат ташкилоти маълумотлари асосида муаллиф томонидан тузилган. 
www.ilo.org
  

---

105 
4.6.2-jadval