Ijtimoiy reablitatsiya

3. Tibbiy omillar:
a) 
Psixologik sog'liq. Suitsidentlar quyidagi diagnostik kategoriyalar 
bilan xarakterlanadi:
- psixik sog'lom
- chegaralangan psixologik buzilishlari bor shaxslar
- psixologik kasallar
Psixologik patalogiyalar quyidagilarda ko'rinadi:
- depressiya
- spirtli ichimliklarga mutelik
- boshqa psixofaol moddalarga mutelik
- shizofreniya
- shaxs buzilishlari
Psixologik kasallarda Suitsidal xulqning quyidagi variantlari farqlanadi:
73

---

- vaziyatli (psixogen)
- psixotik (psixopotologik)
- aralash
b) 
Somatik sog'liq - og'ir rivojlanib borayotgan surunkali kasalliklami 
mavjudligi:
- onkologik kasalliklar;
- yurak - qon tom ir kasalliklari;
- nafas olish organlari kasalliklari;
- tug'ma va orttirilgan nuqsonlar;
- fiziologik funksiyalar (ko'rish, eshitish, harakatlanish, jinsiy qobiliyatni 
yo'qolishi, bepushtlik) ni yo'qotish;
- V ICh infeksiyasi;
- og'ir operasiyalardan keyingi xolatlar;
- donorlik organlari va to'qimalami ko'chirib o'tkazish operasiyalardan keyingi 
xolat.
4. Ta b iiy omillar.
K o'p gina tadqiqotlam ing ko'rsatishicha o'z joniga qasd qilish bahor faslida 
ko'p uchrar ekan. Aniqlanishicha, bu qonuniyat izolyasiyalangan va og'ir somatik 
kasalliklarga chalingan kishilarga ta'luqli emas. Shuningdek, xafta kuni (ko'pincha 
dushanbada va xafta oxirigacha kamayib borgan) va sutka vaqti (ko'pincha 
oqshomda, tunning boshi va erta tongda) ga Suitsidal urinishlar chastotasi bog'liq 
ekanligini ham aniqlashga urinishlar bo'lgan.
Suitsidal 
urinishning 
geografik 
kengliklar, 
oy 
fazalari, 
yem ing 
m agnitizm ining o'zgarishi quyosh dog'lari bilan bog'liqligini o'rgangan olimlar 
yuqoridagi om illam ing Suitsidal xulqka ta'siri yo'qligini aniqlaganlar.
Bir qator olimlar paraSuitsiddan so'ng Suitsidal urinishni baholashda quyidagi 
om illam i xisobga olish kerak deydilar (Brodley, 1995);
• 
Tashqi shart - sharoitlar:
- urinish vaqti Suitsidentning izolyasiyalanganlik darajasi
- Suitsidal urinishga boshqa odamlaming aralashish extimoli
- boshqa odamlar tomonidan Suitsidal urinishni oldindan sezish imkoniyatini 
beruvchi xatti-harakatlam ing bo'lganligi?
- vidolashuv maktublarini yozganmi?
- urinish vaqtida yordam izlaganmi?
• 
Ichki ustanovkalar:
- Suitsident rostdan ham o'zini o'ldirishga ishonganmi?
- o'lgisi kelaganligi haqida gapirganmi?
- urinish amalga oshmaganini, qutqarilganini ko'rib nim alam i xis qilgani - 
kuvonch, afsus, nafrat?
74

---