«Ijtimoiy menejment» fanining sillabusi

Qisqacha hulosalar: 
Bitim tuzishga ―imzolash‖ asos kontragentni ochiq olib borayotgan savdoda 
ushbu tovar sektsiyasi makleri tomonidan inobatga olingan og‘zaki roziligining 
isbotidir. 
Birja bitimlari turlari quyidagilarga bo‘linadi: 
1. Real (mavjud) tovarlar yuzasidan bitiladigan bitimlar. 
2. Real tovarsiz bitimlar. 
Real (mavjud) tovar yuzasidan bitiladigan bitimlar quyidagilarga bo‘linadi: 
Real tovarlarni darxol yetkazib berish bo‘yicha bitimlar; 
Forvard bitimlari, ma‘lum muddatdan so‘ng yetkazib berish sharti bilan; 
Barter bitimlari; 
Turli o‘zaro kelishilgan shartlar bilan bitiladigan bitimlar. 
Forvard bitimlari oz navbatida, Tovon (zalog) li bitimlar va mukofotli 
bitimlarga bo‘linadi. 
Tovonli bitimlar esa, xarid bitimlar va sotuv bitimlarga bo‘linadi. 
Mukofotli bitimlar ham o‘z navbatida; - oddiy bitimlar;- ikkiyoqlama bitimlar, 
bitimlardan qaytish imkoniyati bor bitimlar; - Murakkab bitimlar (oddiy bitim bilan 
ikkiyoqlama bitimlarni qo‘shilgani); - qisqa bitimlar (hajm ko‘rsatkichi ma‘lum 
mukofot evaziga oshirilishi ko‘zda tutilgan). 
Oddiy bitimlar o‘z navbatida xarid bitimlar va sotuv bitimlariga bo‘linadi. 
Tovonli (s zalogom) birja bitimlar majburiyatlarida bir kontragent ikkinchi 
kontragentga bitim bitish chog‘ida ikkala tomon uchun qoniqarli ma‘lum kafolatli
to‘lov amalga oshirish ko‘zda tutilgan bitimlardir. 

---

111 
Brokerlik faoliyati birja vositachiligi faoliyatining muhim qismi bo‘lib, uning 
mazmuni; Mijoz hisobidan va nomidan birja bitimlari tuzish; Birja vositachisi 
nomidan va mijoz hisobidan; Mijoz nomidan, birja vositachisi hisobidan bitimlar 
tuzish xuquqiga ega birja xizmatchisi. 
Birja faoliyatida brokerlik hizmatidan foydalinish mijozlarga quyidagi 
imtiyozlarni beradi: 
O‘z shaxsiy harajatlarini oshirmay turib, savdo operatsiyalari xajmini sezilarli 
darajada o‘sishiga erishish; 
Yuqori malakali savdo personali xizmatidan foydalanish imkoniyati paydo 
bo‘ladi; 
Savdolashuv operatsiyalariga brokerlik firmalar xizmatini jalb etish, xizmat 
harajatlarini savdo xajmidan ma‘lum foiz - protsent miqdorida hisoblash 
imkoniyatini beradi. 
Brokerlik firmalar xizmatining ahamiyati ayniqsa, fond birjalarida kattadir. 
1. Mijozlar aksiyalar sotib olish chog‘ida, shubxali shaxslar xizmatidan 
foydalanib, betayn-beqaror narxlarda emas, balki shu kungi savdolarda shakllangan 
narxlarda obro‘li aksiyalar xarid qilish imkoniyatiga ega bo‘ladilar. 
2. Korxonalar, fuqorolarni bo‘sh yotgan jamg‘arma pul mablag‘larini qimmatli 
qog‘ozlar bozoriga faol jalb qilish evaziga milliy iqtisodni rivojlantirish 
imkoniyatlarini yanada oshirishga xizmat qiladi.