«Ijtimoiy menejment» fanining sillabusi

Moliya bozori va birja ishi. O'quv qo'llanma. — T.: «Davr 
nashriyoti», 2012. — 168-b.

---

106 
holda bu uzatish yoki olish huquq va majburiyatlarini belgilab beradigan hujjatdir. 
Bunda u qimmatli qog‘oz hisoblanmaydi. 
Barcha fyuchers operatsiyalarida tomonlarning narxga nisbatan to‘liq erkinligi, 
tovarni yetkazib berish muddatini tanlashga nisbatan esa – cheklangan erkinligi 
saqlab qolingan. Qolgan barcha shartlar qat‘iy tartibga solingan bo‘lib, bitimda 
ishtirok etayotgan tomonlarning hohish-istaklariga bog‘liq emas. Shu munosabat 
bilan fyuchers birjasi ba‘zida xaridor va sotuvchi shartnomaning istalgan shartini 
o‘zaro kelishib olishi mumkin bo‘lgan tovarlar bozoridan (iste‘mol va almashinish 
qiymati yig‘indisi va birligi) farqli ravishda «narx bozori» (ya‘ni almashlash bahosi) 
deb ham atashadi. Real tovarli bitimlardan soxta tovarlar bilan bitimlarga tomon 
rivojlanish esa real qiymatli pul muomalasidan qog‘oz pul muomalasiga o‘tish bilan 
taqqoslanadi. 
Birja faoliyatida an‘anaviy usulda olib borish ancha mashaqqatli va ko‘p 
vaqt talab qiluvchi jarayondir, ularni osonlashtirish va vaqt bobida tejamkorlikka 
erishish maqsadida O‘zbekiston respublika tovar xomashyo birjada muntazam 
tadqiqotlar olib borilishi natijasida zamonaviy texnologiyalar joriy etilmoqda 
ulardan biri O‘zRTXB birja savdo sessiyalari yagona elektron savdo tizimida 
amalga oshirilmoqda. Birja tizimida ko‘rgazmali-yarmarka savdosi ham amalga 
oshirilmoqda. 
6.3. Birjada birokerlik xizmatining o’rni va ahamiyati. 
O‘zbekiston Respublikasining ― Birja va birja faoliyati haqida‖gi qonunida 
belgilanishicha, Brokerlik faoliyati birja vositachiligi faoliyatining muhim qismi 
bo‘lib, uning mazmuni; Mijoz hisobidan va nomidan birja bitimlari tuzish; Birja 
vositachisi nomidan va mijoz hisobidan; Mijoz nomidan, birja vositachisi hisobidan 
bitimlar tuzish huquqiga ega birja xizmatchisi.