Ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarni modellashtirish va prognozlash



Download 2,22 Mb.
Pdf ko'rish
bet48/88
Sana18.02.2022
Hajmi2,22 Mb.
#457077
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   88
Bog'liq
Ijtimoiy iqtisodiy

2.4.4.
 
Regressiya tenglamalari ishonchlilik darajasini baholash 
Regressiyaning chiziqli tenglamasi parametrlarining mohiyatli ekanligini 
tekshirishda t - mezondan foydalaniladi. Buning uchun xar bir parametrga mos 
kelgan t ning xaqiqiy qiymatlari quyidagi formulalar bilan xisoblanadi: 





2
,
2
1
0
1
0




n
a
t
n
a
t
X
a
a
Mezonning nazariy qiymati (t
jadv
) Styudent taqsimoti jadvalidan aniqlanadi. Agar 
biror parametr uchun t
xaq

t
jadv
bo‘lsa, u xolda shu parametr qabul qilingan daraja 
bilan 
moxiyatli 
xisoblanadi. 
Sotsial-iqtisodiy 
tekshirishlarda 
ko‘pincha 
moxiyatlilik darajasi qilib 0.05 olinadi, ya’ni 

=0,05. Bu xolda ko‘rsatkichlarning 
moxiyatli bo‘lish extimoli R = 1 - 

ga teng.
Bog‘lanish zichligini xarakterlovchi ko‘rsatgichlarga sifat jihatdan baxo 
berish uchun Cheddok shkalalari ishlatiladi.
Bog‘lanish 
zichligi 
0,1-0,3 
0,3-0,5 
0,5-0,7 
0,7-0,9 
0,9-0,99 
Bog‘lanish kuchi Bo‘sh 
o‘rtamiyona sezilarli 
yuqori 
Juda ham yuqori 
Ilmiy tadqiqotlarda keng tarkalgan ekonometrik tenglamalar - bu ishlab 
chiqarish funksiyasidir.
Ishlab chiqarish funksiyalarini qurishdan maqsad - ishlab 


64 
chiqarish jarayonini natijalariga omillarning ta’siri darajasi va xarakteristikalarini 
aniqlash, miqdoriy baholashdir.
Ishlab chiqarish funksiyalar bo‘yicha prognozlash uchun ketma-ket bir nechta 
bosqichlardan o‘tish lozim: 
1. Berilgan ma’lumotlar asosida korrelyatsion tahlil o‘tkaziladi: 
a) xususiy korrelyatsiya koeffitsiyentlar matritsasi hisoblanadi; 
b) juft korrelyatsiya koeffitsiyentlari matritsasi hisoblanadi. 
2. Korrelyatsion tahlil natijasida tanlangan omillar asosida regressiya 
tenglamasi quriladi; 
3. Qurilgan tenglama quyidagi mezonlar bo‘yicha baholanadi: 
a) Fisher mezoni; b) Styudent mezoni; v) Darbin-Uotson mezoni; 
g) Ko‘plik korrelyatsiya koeffitsiyenti; d) Determinatsiya koeffitsiyenti; 
e) approksimatsiya xatoligi. 
4. Qurilgan tenglama mezonlarga mos kelsa, keyin asosiy ko‘rsatkich 
tenglama asosida prognoz davri hisoblanadi. 
5. Ishlab chiqarish funksiyasini asosiy xususiyatlari quyidagilar hisoblanadi: 
a) o‘rtacha unumdorlik omillari; 
b) chegaraviy unumdorlik omillari; 
v) resurslar bo‘yicha elastiklik koeffitsiyentlari; 
g) resurslarga talab; 
d) resurslarni almashtirish chegaralari

Ekonometrik model prognozlash ob’ektining barcha mavjud omillarini o‘zaro 
bog‘lanishini ifodalovchi regressiya tenglamalar tizimlari orqali aks ettiradi. 
Ekonometrik modellar ko‘p hollarda ishlab chiqarish jarayonlarini rivojlantirish va 
tahlil qilishda qo‘llaniladi. Olingan ekonometrik modellarni tekshirishda turli xil 
mezonlar: 
Fisherning 
F-mezoni, 
Styudentning 
t-mezoni, 
Darbin-Uotson 
mezonlaridan foydalaniladi. Omillararo bog‘lanishni faqatgina bitta ishlab 
chiqarish funksiyasi orqali qarab chiqmasdan, ularni ekonometrik tenglamalar 
tizimi yordamida tahlil etish mumkin. 
Ekonometrik tenglamalar tizimida prognoz vaqtiga bir ko‘rsatkich aniqlanib, 
uni natijasi orqali qolgan asosiy ko‘rsatkichlarni aniqlash mumkin. 


65 

Download 2,22 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   88




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish