Ijtimoiy-gumanitar

XAFA 2 XURSAND 2
g’amgin shod
g’amli xurram
g’ussali xushnud
qayg’uli vaqti chog’
qovog’idan qor yog’adi og’zi qulog’ida

Bunday antonimik guruhning birinchi vertikal qatoridagi har bir so’z antonimik juftliklardan nutqda eng ko’p qo’llanildigani dominant juftlik deyiladi. Lug’at maqolasida dominant antonimik juftlik qora rangli bosh harflar bilan yoziladi.

2) havola maqolalari – qora rangli kichik harflar bilan berilib, dominant juftlikdan tashqari barcha antonimik juftliklar alfavit tartibida beriladi.
Bunday havola maqolalari barcha antonimik juftliklarning teskari tartibiga ko’ra ham beriladi. Busiz lug’atdan foydalanish jarayoni sezilarli ravishda kamayadi. Dominant antonimik juftlikning teskari tartibida lug’at maqolasini boshlovchi component bosh harf bilan boshlanadi: xursand 2 – xafa 2 kabi.
Antonimlarning bir-biridan farq qiladigan fonetik variant ham o’rni bilan berib borilgan:

1. ADABLI 2. ADABSIZ
(odobli) (odobsiz)
Bunday variantlar qatnashadigan antonimik juftliklar havola maqolasi sifatida beriladi:
Odobli – odobsiz. Q. Adabli
Odobsiz – odobli. Q. Adabli
“O’zbek tili antonimlarining izohli lug’ati” da keltirilgan antonimik juftliklardan namunalar:
1. AZOB 2. ROHAT
Uqubat Huzur-halovat
Zahmat Rohat-farog'at
Ruhan yoki jismonan kuchli Ruhan yoki jismonan kuchli darajada qiynalish yayrash
1 ABADIY 2 VAQTINCHA
(Mangu)
Hamisha davom etadigan muddat Ma'lum muddat davom etadigan
bilan cheklanmagan, poyoni yo'q muddati cheklangan, poyoni bor
Masalan:1.Uning nazarida uy va undagi har bir narsa abadiy qashshoqlik nishonasi bo'lib ko'rinar edi. (A.Qahhor "Qo'shchinor chiroqlari")
2.Bir qarasang hamma narsa bor, yana bir qarasang hech narsa yo'qday, bari vaqtincha. Xuddi o'zim ham bu dunyoda vaqtinchadayman. (A.Muxtor" Tug'ilish")
1 ABSTRAKT 2 KONKRET
Abstraksiyaga asoslangan abstraktlik Abstrakaiyaga asoslanmagan
belgisi bor amalga oshishi real konkretlik belgisi bor
bo'lmagan