Ijtimoiy-gumanitar fanlar

3. Sanoat korxonalarining asosiy maqsadi va 
vazifalari. 
Yengil sanoat - xilma-xil xom ashyodan keng 
iste’mol mahsulotlari va buyumlari ishlab 
chiqarishga ixtisoslashgan sanoat tarmoqlari 
majmui. Yengil sanoatda xom ashyoga ham 
dastlabki ishlov berish, ham tayyor mahsulot ishlab 
chiqarish amalga oshiriladi. Yengil sanoat da paxta, 
ipak, zig’ir, kanop, ju t tolalari, hayvonlar terisi, juni, 
sun’iy tolalar, sun’iy charm xom ashyo sifatida 
foydalaniladi. Uning asosiy tarmoqlari to'qim achilik, 
tikuvchilik, ko'nchilik, m o'ynado'zlik, poyabzal 
sanoatlari hisoblanadi. Yengil sanoat mahsulotlari, 
shuningdek, mebelsozlik, aviatsiya, avtomobil, 
oziqovqat va b. sanoat tarmoqlarida, qishloq 
xo'jaligi, transport, sog'liqni saqlash va boshqa 
sohalarda ishlatiladi. Yengil sanoat yirik fabrika 
industriyasining tarm og'i tarzida 18-asming 2- 
yarmida barpo qilindi. Yengil sanoatning qadimiy 
tarmoqlaridan biri bo'lgan to'qim achilik sanoatida 
texnika taraqqiyoti to'qim achilik sanoatining 
kapitalistik manufaktura bosqichidan yirik 
mashinalashgan industriya bosqichiga o'tishi uchun 
baza yaratgan 18-asrdagi ulkan kashfiyotlar bilan 

---

bog'liq. Lekin q o'lda paxta va jundan ip tayyorlash 
va to'qish, channdan poyabzal tikish uchun terini 
qayta ishlashning oddiy usullari Hindiston, Xitoy, 
Misr, O 'rta Osiyoda mil. avval bir necha asr ilgari m 
a’lum b o ig an i tarixiy adabiyotlarda qayd etilgan 
va arxeologik topilmalar bilan tasdiqlangan. Hozirgi 
O 'zbekiston hududida 19-asming oxiriga qadar 
xo‘jalik taraqqiyoti xonaki, 
kosibchilik,hunarmandchilik ishlab chiqarishidan 
iborat edi. Sanoat usulida ishlab chiqarilgan 
kiyimkechak, poyabzal. trikotaj mahsulotlari, 
gazmollar asosan Rossiyaning markaziy 
shaharlaridan olib kclingan, chetga, asosan 
Rossiyaga paxta tolasi, xom ipak, teri va boshqa xom 
ashyo turlari chiqarilgan. Hozirgi davrda O 
'zbekiston Yengil sanoati ko'p tarmoqli industrial 
majmua bo‘lib, uning tarkibida paxta tozalash 
zavodlari, to'qim achilik, trikotaj, pillakashlik, shoyi 
to'qish, tikuvchilik, ko'n-poyabzal, gilamchilik, 
chinni-fayans buyumlari va attorlik mollari ishlab 
chiqarish sohalarida 150 ga yaqin korxona bor. 
Shulardan 14 tasi 1994-2000 yillarda chet'el kapitali 
ishtirokida tashkil qilingan qo ‘shma korxonalardir 
[(bu korxonalar tarmoqda ishlab chiqarilgan 
umumiy mahsulot hajmining 20,6% ni, eksportga 

---

chiqarilgan mahsulot hajmining 88,1% ni beradi 
(2000)]. Respublika sanoat mahsuloti umumiy 
hajmida Yengil sanoat hissasi eng katta salmoqqa 
ega va 2000 yilda 20,1% ni tashkil qildi (1995 yilda 
19%). To'qim achilik sanoati - yengil sanoatning 
tabiiy va sun’iy tolalardan turli gazlama, ip va 
boshqa mahsulotlar ishlab chiqaradigan yirik tarm 
og’i. U ijtimoiy mahsulot ishlab chiqarish va aholi 
ehtiyojini qondirishda muhim rol o'ynaydi. To'qim 
achilik sanoati to'qim achilik va xom ashyosidan ip 
gazlam a,zig'ir tolasidan gazlama to'qish, jun, shoyi, 
noto'qim a materiallar, to' toqish, to'qim achilik - 
attorlik, trikotaj, kigiz- namat va boshqa sohalami o 
'z ichiga oladi. To'qim achilik sanoati mahsulotlari 
kiyim-bosh, poyabzal ishlab chiqarishda, mebel, 
mashinasozlik sanoati, meditsinada va boshqada 
ishlatiladi. O 'zbekiston o 'z to'qim achilik 
mahsulotlari bilan dunyoga qadimdan tanilgan 
Respublikada yengil sanoatni ustun darajada 
rivojlantirishga imkon beruvchi barcha omillar - 
ko’plab paxta, pilla, kanop xom ashyosi, yog’ilg’i-
energetika, yetarli darajada. Qolaversa, 
Respublikaning tez ko’payib borayotgan aholisi 
yengil sanoat mahsulotlarining asosiy istemolchisi 
hamdir. 

---