«Ижтимоий педагогика»

Қайта тарбиялаш жараёнида индивидуал ёндашиш приципи

Ҳар бир одамнинг ўз ички дунёси, ўз имкониятлари, ўзининг ижтимоий муаммолари мавжуд. Шунинг учун унга албатта индивидуал ёндашиш талаб этилади. Бу айниқса қайта тарбиялаш жараёнида жуда муҳимдир.

• 
  Коплекс равишда ёндашиш принципи.
  

Комплекс ёндашиш ғояси шахсни бир бутун, яхлит тарзда тушиниш, унга мураккаб динамик тизим сифатида қарашдан келиб чиқади. Бунда гап шахсни хар томонлама ривожлантиришга ёрдам берадиган тарбиявий таъсир этишнинг бир қатор чора ва тадбирларидан фойдаланиш лозимлиги ҳақида боради.
Пенитенциар муассасалар шароитида тарбиявий ишларни олиб боришнинг асосий йўналишлари, воситалари, услублари ва шакллари.
Пенитенциар муассасаларда тарбиявий ишларнинг қуйидаги асосий йўналишлари ажратиб кўрсатилади:

• 
  Жазога ҳукм этилганларнинг хуқуқий тарбияси.
  

Бу хуқуқий онгланиш жараёни бўлиб - хуқуқ нормалари ва принципларини билиш ҳамда уларга амал этиш зарурлигини тушуниш, ижтимоий фаол хулқ - атворга эга бўлиш, масъулиятни сезиш жараёнидир. Тарбиянинг ушбу йўналиши аҳлоқ тузатиш муассасалари шароитида алоҳида ўринни эгаллайди. Бу йўналишнинг вазифаси жазога ҳукм этилганлар томонидан давлатнинг асосий қонунларини пухта ўзлаштириб олинишига эришиш ва шу асосда юқори хуқуқий онглиликни шакллантиришга ёрдамлашишдан иборатдир. Мана шундай ёндашиш жамиятга маълум даражада қонунни хурмат қилувчи, унга бўйсунувчи кишиларни қайтаришга имкон беради.
Жазога ҳукм этилганларнинг аҳлоқий тарбияси.
Бу - маълум мақсадга йўналтирилган фаолият бўлиб, у қамоқдагилар онгидаги жамиятга ёт бўлган аҳлоқий сифатлар ва сохта ишончларни йўқ қилишни назарда тутади. Нормал аҳлоқий, маънавий сезгилар, аҳлоқ-одоб нормаларига онгли равишда риоя этишни шакллантириш тарбиявий ишнинг якуний натижаси бўлмоғи керак. Ушбу йўналиш асосида фуқаролик хис туйғусини шакллантириш ётади.

• 
  Меҳнат тарбияси.
  

Меҳнат-жазога ҳукм қилинганларда ишлашга, меҳнат қилишга нисбатан рухан тайёр бўлиш, меҳнат қилишдан қочмаслик, унга нисбатан тўғри муносабатда бўлишни, уларда меҳнат кўникмалари ва малакаларини шакллантиришни кўзда тутади.
Мана шу йўналиш жудаям муҳим ҳисобланади, чунки меҳнат, меҳнат-фаолияти-жазога ҳукм қилинган кишиларни тузатиш, тўғри йўлга солиш ва қайта тарбиялашнинг энг асосий воситаларидан биридир.