Iii qism. Musiqa asarlari tahlili 1-mavzu. Musiqiy shakl va uning umumiy asoslari

2. Notarkibiy shakl nodavriy tuzilishi bilan ajralib turadi. U qadimiy ariya da capo uchun xos bо‘lib, ro­mantik- kompozitorlar va, ayniqsa, P.I.Chaykovskiyning keng rivojlantirilib simfoniyalashtirilgan shakllari uchun xos.
II.Tarkibli uch qismli shaklning qurilishi.
Birinchi qism. Klassik uslubdagi tarkibli uch qismli shaklning birinchi qismi tuzilishida biz oddiy shakl - ikki va uch qismlilikni kо‘rishimiz mumkin. Oddiy uch qismli shaklning birinchi bо‘limi (a) asosiy mavzuni о‘z ichiga oladi va davriya shaklida yoziladi. Bu tо‘liq kandensiyali yopiq kо‘rilmadir.
Ikkinchi bо‘lim (b) kamdan –kam mustaqil mavzuga quriladi. Kо‘pincha unda asosiy mavzu rivoji rо‘y beradi.
Birinchi qism ichidagi repriza(a1) repriza mahalliy repriza deb ataladi. Ushbu repriza birinchi qismga nisbatan jadalroq rivojlantirish hisobiga kengaytirilgan bо‘ladi. Kо‘pincha repriza butun qism kulminatsiyasini о‘z ichiga oladi, unga faol rivojlantirish (modulyatsiyali sekvensiya, bо‘laklash, parchalashlarni qо‘llash) bilan erishiladi. Keskin garmonik va tematik rivojlantirishdan keyin reprizada kо‘pincha qо‘shimcha beriladi va uning roli asosiy tonallik tonikasini mustahkamlashdan iborat bо‘ladi.
Betxovendan keyingi davr asarlarida birinchi qism oddiy shakllar doirasidan chiqib ketdi. U sonata shaklida yozilishi mumkin (Betxoven. Simfoniya № 9, II q.).
Kam hollarda tarkibli uch qismli shaklning birinchi qismi variatsiyali mavzudan iborat bо‘ladi (Betxoven. Simfoniya № 7, II q. - Allegretto).