Iii qism. Musiqa asarlari tahlili 1-mavzu. Musiqiy shakl va uning umumiy asoslari

4.Qadimiy rivojlantirilgan ikki qismli shakl.
Klassik uslubgacha bо‘lgan davr musiqa uslubi cholg‘u musiqasida murakkab ikki qismli shakl oddiy ikki va bir qismli shakllar bilan bir qatorda keng qо‘llaniladigan bо‘ldi.
Bax va uning zamondoshlari turkum asarlarining (syuita, partita, sonata) ayrim qismlari, shuningdek, fugalardan oldin ijro etiladigan prelyudiyalar odatda rivojlantirilgan bir qismli yoki ikki qismli shakllarda yaratilgan. Masalan,”Yaxshi temperatsiyalangan klavir”da prelyudiyalar qatori tipik reprizasiz ikki qismli shaklda yozilgan (birinchi jildda №24, ikkkinchi jildda № 2, 8, 9, 10, 15, 20, 21). Ularning ayrimlarida qismlar bо‘linishi takrorlanish bilan ifodalangan.
Qadimiy ikki qismli shaklning modulyatsion rejasi klassik sonata shaklidagi mavzuviy rivojlanishning modulyatsion rejasiga asos solgan omil hisoblanadi.
Birinchi qismning oxiri yoki о‘rtasida modulyatssion rivoj yaqin tonalliklardan biriga — dominanta tonalligi yoxud parallel majorga tomon harakatlanadi. Tonal muvozanat ikkinchi qismning о‘rtasida asosiy tonallikka sekin-astalik bilan qaytib kelishi orqali qayta tiklanadi va uning yakunida mustahkamlanadi.
Asosiy tonallikka bunday qaytish reprizani hosil qilmaydi va ikki qismli shaklni uch qismli shaklga aylantirmaydi, sababi, repriza —eng avvalo, dastlabki mavzuviy materialning ekspozitsion bayoni holatiga qaytishni nazarda tutadi.