Ii. Mavzu. Ishlab chiqarishni joylashtirishning qonuniyatlari, shakllari, omillari Ma’ruza rejasi

---

II.Mavzu. Ishlab chiqarishni joylashtirishning qonuniyatlari, shakllari, 
omillari 
Ma’ruza rejasi 
1.
Ishlab chiqarish jarayoni. 
2.
Mehnat taqsimoti va ishlab chiqarishning ixtisoslashuvi. 
3.
Ishlab chiqarish kuchlarini joylashtirishning asosiy qonuniyatlari. 
4.
Ishlab chiqarishni tashkil etishning asosiy shakllari. 
5.
Ishlab chiqarishni hududiy tashkil etishning asosiy omillari. 
1. Ishlab chiqarish jarayoni 
 
Ishlab chiqarish 
- bu jamiyat faoliyatining eng muhim jihatidir. Ishlab 
chiqarish jarayonida iqtisodiy resurslar ishlatiladi, mahsulotlar va xizmatlardan 
iborat xayotiy ne’matlar yaratiladi. Ishlab chiqarish yuz berishi uchun uning 
omillari harakatga kelishi shart. Fransuz iqtisodchisi J.B.Sey ishlab chiqarishning 
uch omili nazariyasini asoslab, ularga yer, kapital va mehnatni kiritgan hamda 
ularning o‘zaro ta’siri ishlab chiqarish ekanligini qayd etgan. 
Ishlab chiqarishning uch omili borligidan K.Marks ta’limoti ham kelib 
chiqadi, lekin ularni 
ish kuchi, mehnat predmetlari
va 
mehnat vositalari
deb 
ataydi. 
Hozirgi G‘arb mamlakatlarida yirik iqtisodchilar iqtisodiy resurs degan 
tushunchani olg‘a surib, ularga yer, kapital, mehnat va nihoyat tadbirkorlik 
qobiliyatini kiritadilar. Ya’ni, to‘rtinchi omil ham mavjud deydilar. Ishlab 
chiqarishning umuminsoniy faoliyat deb qaralishi, uning 
shaxsiy-insoniy
va 
moddiy-ashyoviy
omillari borligidan dalolat beradi. Shaxsiy-insoniy omil 
deganda, ish kuchini, uning amal qilish natijasi bo‘lgan mehnatni tushuntirish 
kerak. 
Ish kuchi-
bu insonning mehnat qilishga qaratilgan jismoniy va aqliy 
qobiliyatidir. Ish kuchi ishlab chiqarishning birlamchi omili hisoblanadi, chunki 
inson mehnatsiz, uning ijodisiz eng mukammal mashinalar bo‘lganda ham, 
tirikchilik buyumlarini yaratib bo‘lmaydi. Inson jamiyatning oliy ishlab 
chiqaruvchisidir. Ammo ishlab chiqarish uchun moddiy shart-sharoitlar talab 
qilinadi. Shu sababli, ishlab chiqarishning