Ii боб Кимёда даврий қонун ва Д. И. Менделеевнинг элементлар

Aminokislotalarning bir qator kimyoviy reaksyalari biyokimyo nuqtainazardan muxim axamiyatga ega. Ularni sifat va miqdor jihatdan aniqlash shu reaksiyalarga asoslangan.

Nitrit kislota bilan bo’ladigan reaksiya. Aminokislotalar HNO2 bilan reaksyaga kirishib, tegishli oksid kislota beradi va erkin azot ajratadi. Bu reaksya faqat a-aminogruppa uchun xos:

R R

H C NH2+HONO H C OH+N2+H2O

COOH COOH

Ajralib chiqqan azotning yarmi animokislotalardan, qolgan yarmi esa nitriy kislotadan kelib chiqadi, hosil bo’lgan azotning gazemetrik yoki manometrik usulda o’lchash yo’li bilan a-amin azoti miqdorini aniqlash mumkin.
Van-Slaykning nitrit usuli bilan aminokislotalar miqdorini belgilash mana shu reaksyaga asoslangan.
Aminokislota va oqsillarning rangli reaksyalari.
Oqsillar turli reaktivlar bilan rangli mahsulotlar hosil qiladi. Bu reaksyalarning ko’pchiligi oqsil molekulasida ayrim aminokislotalar mavjudligidan kelib chiqadi, lekin biuret reaksyasi faqat oqsillar uchun xos bo’lib, aminokislotalar bu rangli reaksyani bermaydi.
Biuret reaksyasi. Oqsil eritmasiga natriy gidroksid va mis sul’fatning juda kuchsiz eritmasi qo’shib aralashtirilsa, binafsha rang hasil bo’ladi. Reaksya molekulada ikkita yoki undan ortiq –CONH2 gruppa, peptid bog’lar –C-HN- va boshqa yana bir qator o’xshash gruppalar bo’lishiga bog’liq.
Reaksyaning nomi siydikchil qizdirilganda uning ikki molekulasidan NH3 ajralishidan hasil bo’ladigan va shu reaksyani beradigan biuretdan kelib chiqqan:
H
H2 H2N
N C N C NH2 NH3+ H2N C NH C NH

O O O O

Siydikchil Biuret

Reaksya oqsil molekulalarida peptid bog’I borligini tasdiqlaydi.

Aminokislotalarning oqsil molekulasida bog’lanish usullari.

Aminokislotalar xilma-xil oqsil molekulalarining birdan-bir tarkibiy elementlaridir. Qaysi bir oqsil gidrolizlanmasin, ulardan aminokislotalardan boshqa komponetlar ajralib chiqmaydi, lekin oqsil molekulasida aminokislotalar soni juda ko’p va ular bir necha xil yo’l bilan bog’langan.
XX asrning boshlarida ularning bog’lanish tartibini o’rganish ustida ko’p olimlar ish olib.
Yangi mavzu yuzasidan o’quv munozalarini tashkil etish
Yangi mavzu bo’yicha o’quvchilar bilimini test topshiriqlar yordamida nazorat qilish va baholash.
Test savolari:

1. 
   Oksiaminakislatalarni ko’rsating?
   
   1. 
      Serin
      
   2. 
      Metionin
      

S) Lizin

2. 
   Nitrit kislota bilan bo’ladigan reaksiyani toping.