Ii. Боб Фуқаро ва ишлаб чиқаришга мўлжалланган биноларнинг ёнғин хавфсизлиги

Модда ва материалларни иситиш ва совитиш жараёнларининг ёнғин хавфсизлиги. Аланга ва тутун газлари билан иситиш жараёнларининг ёнғин хавфи. Хавфсизлик чоралари

/3; 10; 11; 14; 21; 23; 24/
Модда ва материалларни иситиш ва совитиш ҳақида умумий тушунча. Иситиш жараёнларининг турлари. Аланга ва тутун газлар билан иситиш жараёнлари ҳақида тушунча, уларнинг ёнғин хавфи, ёндириш манбалари ва ёнғин хавфсизлиги бўйича техник ечимлар.
Аланга ва тутун газлари билан иситиш жараёнлари энг кўп тарқалган ва кўпдан бери қўллаб келинадиган усуллардан бири. Бу усул ҳозирги вақтда ҳам ўз кучини йўқотмаган, чунки бу усул моддаларни юқори ҳароратларгача қиздиришга имконият беради: 1000…1100 ^оС. Аланга ва тутун газлар билан иситиш жараёнида ёнувчи моддани бевосита иситиш имкони мавжуд ва бу усул қуйидаги жараёнларда қўлланилади: нефтни ҳайдаш, крекинг, пиролиз, углеводородларни гидро тозалаш, ўсимлик мойларини қайта ишлаш ва бошқалар. Бу жараёнлар махсус (қувурсимон) печларда амалга оширилади. Қувурли печлар нефтни қайта ишлаш, кимё, нефт-кимё ва бошқа саноат соҳаларида кенг равишда қўлланиб келинмоқда. Қувурсимон печларнинг ёнғин хавфи жуда катта бўлиб қуйидаги факторлар билан тавсифланади: катта қувватли ёнилғи тизими, катта босим остида змеевикларда ҳаракатда бўладиган катта миқдордаги иситилаётган ёнувчи маҳсулот, юқори иситиш ҳарорати, ҳарорати 1000…1100 ^оС гача етадиган очиқ аланга ва ёнишдан чиқаётган майда учқунларнинг мавжудлиги.
Печнинг ўчоқ қисмида ёнилғи йиғилиб қолганда портлаш ҳолати юзага келиши мумкин. Бу ҳолат икки вазиятда юзага келади. Биринчидан змеевик орқали ўчоққа ёнувчи маҳсулот ёки ёнилғи тушиб қолганда, иккинчидан ўчоқдаги аланганинг кутилмаганда ўчиб қолишида уни кейинги ёқиш вақтида. Бунда печнинг шикастланишини олдини олиш учун печни сақловчи клапанлар билан жиҳозлаш керак. Змеевик қувурларининг шикастланиши оқибатида юзага келадиган ёнғинлар жуда кўп учрайди. Змеевик қувурларининг шикастланишига: қувур деворларида тўпланиб қолган қурум; қувур материалларининг коррозия ва эрозияга учраши ва змеевикдаги маҳсулотнинг босимининг ошиб кетиши сабаб бўлиши мумкин. Қурум пайдо бўлишининг олдини олиш учун: змеевикдаги маҳсулотнинг ҳаракатланиш тезлигини ошириш (2..3 м/с); қувурнинг барча юзаси бўйлаб бир маромда иситилиши ва печларнинг иш режимига қатиқ риоя қилиш керак. Қувур печлар қўшни аппаратлар аварияга учраганда ёндириш манбаи бўлиб ҳам хизмат қилиши мумкин.
Хавфсизликни таъминлаш мақсадида куйидаги чораларни кўриб чиқиш зарур: печлар ва ёниш-портлаш хавфига эга ускуналар орасида ҳимоя экранлари сифатида хавфсиз технологияли биноларни жойлаштириш, печлар ва қўшни аппаратлар орасида ҳисоб асосида масофалар қолдириш, лекин меъёрий оралиқлардан кам эмас, печларнинг юқори ҳароратгача қизийдиган ташқи қисмларини теплоизоляция қилиш, қўшни аппаратлар аварияга юз тутганда буғ-газ булути печга келмаслиги учун буғли пардалар ҳосил қилиш.

33.