Ii. Боб Фуқаро ва ишлаб чиқаришга мўлжалланган биноларнинг ёнғин хавфсизлиги

Металл конструкцияларнинг оловга бардошлилик чегарасини ошириш ва уларни оловдан ҳимоялаш усуллари.

/28; 29/
Металл конструкцияларнинг ёнғин вақтидаги ҳолати. Ёнғин тарқалиши кўрсаткичлари, конструкцияларни ёнғиндан ҳимоялаш усуллари ва уларни ёнғинга чидамлилигини ошириш.
Металл конструкцияларни оловдан ҳимоялашни анъанавий усули, бу оғир ва енгил бетон, ғишт, цементли-қумли сувоқ билан ҳимоялашдир. Бу материаллар деярли конструкцияларни исталган оловга бардошлик чегарасини ҳосил қилиши мумкин. Демак, пўлат конструкцияларни оловга бардошлик чегарасини 2 соатга етказиш учун, қалинлиги 60 мм бўлган оғир бетон ва гипс қатламини, 50-60 мм сувоқ, 65-мм ғишт қатламини яратиш керак бўлади.
Ғишт билан ҳимоялаш, ички ва ташқи конструкцияларни оловдан ҳимоялаш учун қўллаш тавсия этилади. Ғишт (а=6,5 см) билан ҳимоялангандан сўнг пўлат конструкциялар оловга бардошлик чегараси 2,5 соатга тенг бўлади. Оловдан ҳимоялаш қурилмаси учун лой ғишт, керамик тош, трепел ва диатомитлардан бажарилган ғишт ва тошлар, силикат ғишт қўлланилади. Ғишт билан ҳимоялашни тайёрлашда русуми 50 дан паст бўлмаган цемент қум қоришмалар қўлланилади. Ёпишқоқликни оширувчи модда сифатида русуми 400 дан паст бўлмаган портландцемент, шлакопортландцемент ва тез қотувчи портландцементлари қўлланилади. Ғишт билан ҳимоялашни мустаҳкамроқ қилиш учун, уни қиздириб ётқизилган пўлат ёки совуқ тортилган арматурали сим билан арматураланади (диаметри 8 мм дан ошмаслиги керак).
Цемент-қумли сувоқларни ташқи конструкцияларни оловдан ҳимоялаш билан бирга, хона ичида жойлашган конструкцияларни оловдан ҳимоялаш учун ҳам қўлланилади. Улар таркибида русуми 400 дан паст бўлмаган цемент қўлланилади.
Бетонлаш ва ғишт билан ҳимоялашни биноларни таъмирлашда ва кўтарувчи конструкцияларни мустаҳкамлигини оширишда, биноларни оловга бардошлик даражасини юқорироқ даражага кўтаришда қўлланилади. Ғишт билан оловдан ҳимоя қилишни ёнғиндан сўнг ҳам қайта бажарса бўлади. Металл конструкцияларни оловдан ҳимоялашни анъанавий усуллари оловдан ҳимоялаш бўйича умумий ишларни 30 % ташкил этади. Лекин анъана бўлиб қолган бу усуллар кам ишлаб чиқарувчан ҳисобланади, чунки улар арматуралаш иш сиғимлари билан боғлиқ. Ундан ташқари бетонлашни, ғишт тахлаш ва цемент-қумли сувоқларни қўллаш бино каркаси вазнини ошириб юборади, бу эса пойдеворга тушадиган юкламани оширади, қурилиш муддатларини узайтиради.