Ii. Боб Фуқаро ва ишлаб чиқаришга мўлжалланган биноларнинг ёнғин хавфсизлиги

Ёнувчи суюқликларни узатиб бериш қурилмаларининг ёнғин хавфсизлиги. / 3; 10; 11; 14; 21; 23; 24/

Ёнувчи суюқликларни узатиб бериш жараёнлари ҳақида умумий тушунча. Узатиб бериш қурилмалари ва уларнинг турлари. Насосларнинг асосий параметрлари. Узатиб бериш қурилмаларининг ёнғин хавфи, ёндириш манбалари ва ёнғин хавфсизлиги ечимлари.
Кимё саноатида суюқ ёки газ ҳолдаги маҳсулотларни қувурлар орқали узатиш катта аҳамиятга эга. Суюқликни қувурлар орқали ёки аппаратда ҳаракатланиши энергия сарфи билан боғлиқ. Агар суюқлик юқоридан пастга қараб ҳаракатланса у ҳолда ўз оғирлик кучи таъсирида оқиб тушиб ташқи энергия сарфланмайди. Ички потенциал энергия кинетик энергияга ўтиш ҳоли юз беради.
Суюқликларни горизонтал ва вертикал қувурларда узатиш учун насослар қўлланилади. Бундан ташқари суюқлик сув буғи, сув ёки сиқилган газ ёрдамида узатилиши мумкин - бу оқимли насос газлифт ва монтежоларда юз беради.
Насос - бу шундай гидравлик машинаки, механик энергияни ҳаракатланаётган суюқлик энергиясига айлантириб, оқимнинг босимини ортиради.
Насослар ишлаш принципига кўра - марказдан қочма ёки парракли, ҳажмий, уюрмавий ва оқимли бўлиши мумкин.
Парракли насосларда (м.қ) - босим парракли ғилдираклар айланиши натижасида ҳосил бўлган м.қ. кучни суюқликка таъсири натижасида ҳосил бўлади.
Ҳажмий насосларда босимлар фарқи суюқликнинг ёпиқ илгарилама-қайтма ҳаракат қиладиган жисмлар ёрдамида итариб чиқарилишида ҳосил бўлади.
Бу машиналарга поршенли, роторли насослар киради. Роторли насослар шестерняли, пластинали, винтли бўлиши мумкин.
Уюрмавий насосларда иш ғилдираги суюқлик ичида айланиши натижасида ҳосил бўлган уюрмалар энергиясини босим энергиясига айлантиради.
Оқимли насосларда суюқлик ҳаракати ёрдамчи модда - сув буғи ёки сув оқими ҳаракати натижасида рўй беради.
Газлифтларда - суюқлик ҳаракати суюқлик ва газнинг зичликлари фарқи таъсирида рўй беради.
Монтежю каби насосларда суюқлик юзасига таъсир қилувчи газ ёки сув буғи босимнинг таъсири туфайли суюқликда ҳаракат рўй беради.
Суюқликларни узатиб бериш жараёнининг ёнғин хавфи, улар узатиб берадиган суюқликларнинг ёнғин хавфи билан бевосита боғлиқдир. Бундан ташқари насосларнинг ёнғин хавфи уларнинг валларидан чиқиш мумкин бўлган суюқликларнинг миқдорига ҳам бевосита боғлиқ. Насослар нормал ишлаб турган ҳолда уларнинг ички ҳажми суюқлик билан тўла тўлган бўлади ва ёнувчан фазо ҳосил бўлмайди. Бу ерда ёнғин хавфи икки ҳолда содир бўлиши мумкин. 1. Шикастланишда. 2. Тўхтатиш ва ишга тушириш вақтларида. Насосларнинг ишдан чиқишига сабаб вибрация, ишқаланиш, коррозия, подшипникларнинг қизиб кетиши ва валларнинг қийшайиб қолишидир. Хавфсизликни таъминлаш учун қотириш жойларининг герметиклигини назорат қилиб туриш, ён томондан қотиришни қўллаш, сальниксиз насосларни қўллаш, иложи борича насос хоналарини очиқ майдонларда жойлаштириш, насосларнинг вибрацияга юз тутишини олдини олиш, насосларнинг ишқаланиш жойларида қизиб кетишни олдини олиш ишларини амалга ошириш лозим бўлади. Иссиқ ёнувчи моддаларни сўриш насослари бошқа насослардан туйнуги бўлмаган девор ёрдамида ажратилиши керак. Енгил алангаланувчи суюқликларни сўрувчи насосларда ички ёнув двигатели ишлатилганда, улар насослардан туйнуксиз сингиб ўтмайдиган деворлар билан ажратилиши, валлар атрофи эса зичлаштирилиши лозим. Ўчириш арматуралари бинодан 3 метрдан, сўридан (навес) 5 метрдан кам бўлмаган масофада жойлаштирилиши лозим, лекин 50 метрдан кўп эмас. Ҳажми 500 м³ гача бўлган насос станциялари стационар буғ билан ёнғин ўчириш тизими, очиқ насос станциялари (шунингдек 500 м³ дан ортиқ ёпиқ насос станциялари) эса стационар кўпик билан ўчириш тизими билан жиҳозланиши лозим.

30.