Ii bob. ”Eshitdim, ko‘rdim, bajardim” tamoyili asosida soya va makkajo‘xorini birgalikda yetishtirish texnologiyasi

1.2.Tajribadagi soya va makkajo‘xori navlarining tasnifi.

Soyaning “To‘maris” navi mualliflari M.Mannopova, R.Siddiqov, B.Mirzaaxmedovlar hisoblanadi. Xo‘jalik belgilari: o‘suv davri 94-112 kunni, o‘simlik bo‘yi 85-115 sm, bo‘g‘inlar soni 18-20 dona, o‘simlikda dukkakdagi don soni - 2-3tani, 1000 ta don og‘irligi 140-165 g ni, oqsil miqdori 40-45 %, moydorligi 25-26 %, hosildorligi 24-38 s.ni tashkil etadi.

Soyaning “Selekta 301” navi o‘sush davri 95-110 kun, o‘simlik bo‘yi 115-130 sm, 1000 dona don og‘irligi 180-200 g, oqsili 39-41,2 %, moyliligi 21-23% ni tashkil etadi. Dukkaklari yarim egilgan, yirik, yassi, uchi uchlik, o‘rtacha 2-3 tadan urug‘lik. Urug‘i to‘q sariq, yashil tovlanuvchi, tuxumsimon, dumaloq don. Urug‘ qopchig‘i och qizil o‘rtasida yirik oq rangi izi bor. Yotib qolishga, to‘kilishga, kasalliklarga chidamli va mexanizatsiya yordamida yig‘ishtirib olishga mo‘ljallangan. Navdan qulay sharoitlarda 26-28 s/dan don hosili va 250-280 s/dan ko‘k massa hosildorligi olish mumkin.
Soyaning “Nina” navining o‘suv davri – 95-100 kun, o‘simlik bo‘yi – 110-120 sm, gulining rangi binafsha, bo‘g‘inlar soni 10-11 dona, dukkakdagi don soni 1-3 ta, 1000 ta don og‘irligi 140-165 gr, oqsildorligi 40-42 %, moydorligi 21-23 %, hosildorligi 27-28 s.ga teng. Past kurtaklar joylashuvi balandligi 11-13 smni tashkil etadi. Zararkurandalarga chidamli.
Makkajo‘xorining “Diomond” navi Amerika davlatining seleksion duragayi hisoblanadi. 2017 yildan Respublika bo‘yicha ekiladi. Duragay bahorgi sovuqqa chidamli. O‘rta bo‘yli, o‘simlik bo‘yi o‘rtacha 150,0-200,0 sm. Vegetatsiya davri 85-98 kun. 1000 dona urug‘ vazni o‘rtacha 209,0-308,6 gr ga teng. O‘rtacha hosildorlik takroriy muddatlarda don uchun 42,5-50,7 s/ga, silos uchun 350-450 s/ga. Don chiqimi 72,0-82,0%.ni tashkil qiladi Yotib qolishga bardoshli. Sinov yillarida kasalliklar va hasharotlar bilan zararlanish holatlari kuzatilmagan.
Makkajo‘xorining “Harvest”(Vengriya) navi. 2012 yildan Respublika bo‘yicha ekiladi. Duragay o‘rta bo‘yli, bo‘yi 200-210 sm. 1000 dona don vazni o‘rtacha 242,0 g. O‘rtapishar vegetatsiya davri o‘rtacha 92 kun. Duragay yotib qolishga chidamligi 5,0 ball. Mexanizm bilan o‘rishga yaroqli. O‘rtacha hosildorlik 33,7-43,0 s/ga teng. Oziqaboplik sifati yaxshi. Don chiqimi 71,0 %ni tashkil qiladi. Sinov yillarida kasalliklar va hasharotlar bilan zararlanish holatlari kuzatilmagan.
Makkajo‘xorining “O‘zbekiston 300 MV” navi. O‘zbekiston makkajo‘xori ilmiy tajriba stansiyasi seleksion duragayi hisoblanadi. Ushbu nav 2012 yildan Respublika bo‘yicha sug‘oriladigan yerlarda asosiy va takroriy ekin sifatida doni uchun ekilib kelinmoqda. Oddiy duragay o‘simlik hisoblanadi. O‘simlik bo‘yi 280-300 sm bo‘lib 1000 dona don vazni o‘rtacha 298,0-320,0 g teng. Vegetatsiya davri o‘rtacha 105 kunni tashkil etadi. Duragayning yotib qolishga chidamliligi - 5,0 ball. Mexanizm bilan o‘rishga yaroqlidir. O‘rtacha hosildorlik 58,0 s/ga teng. Oziqaboplik sifati yaxshi, don chiqimi 81 %ni tashkil qiladi. Sinov yillarida kasalliklar va hasharotlar bilan zararlanish holatlari kuzatilmagan[67].