Ii. Amaliy mashgulotlar materiallari 1-amaliy mashg’ulot Yigirishda mahsulot namligini nazorat qilish Ishning maqsadi

Namlikni paxta tolasi va yigirilgan ipning xususiyatlariga ta’siri. Gigroskopik xususiyatlarga ega bo‘lgan paxta tolasini namlikni yutib olish va tashqariga chiqarish qobiliyati to‘qimachilik korxonalaridagi texnologik jarayonlarning samaradorligiga va mazkur tolalardan tayyorlangan buyumlarning xususiyatlariga sezilarli ta’sir o‘tkazadi.

Paxta tolasi o‘z massasiga nisbatan 25% gacha namlikni yutib, ushlab ko‘rilganda quruqligicha qoladi, lekin tolasi shishib, ularning ko‘ndalang kesimi yuzasi 22-65% gacha oshadi, bunda tolalar osonlik bilan to‘g‘irlanadilar va paralellashtirilib, namlikning ortishi bilan uzilish kuchi va tolalarning uzayishi oshadi, shu bilan birga tolalarning qimmatligi va ishqalanish kuchi ortadi, tolalarning elektr o‘tkazuvchanligini ortishi hisobiga paxta yengil xurpayadi va ip ravon chiqadi [11].

Paxta tolasini tashqi elektr maydonlarning ta’sirlariga beriluvchanligi uning doimiy dielektrigi bilan tavsiflanadi.

Dielektrik doimiy – bu elektr o‘zaro ta’sirlashuv sodir bo‘layotgan muhitni xarakterlaydigan koeffitsient va u mazkur nuqtada zaryad bilan hosil qilingan maydonning to‘yinganligini belgilaydi. Dielektrik o‘tkazuvchanlik qobilyati paxta tolasining namligiga bog‘liq bo‘lib, tolaning namligini 0-7,5% gacha ortishi bilan dielektri doimiy 6 dan 14,9 gacha (bo‘ylama yo‘nalishda) va 3,5 dan 8,0 (ko‘ndalang yo‘nalishda) [13].

Mashinalarda ishlov berilgan sari paxta tolasi o‘z namligini yo‘qotadi. Masalan namligi 8,5 % bo‘lgan ishlov berishga qabul qilingan toladan namligi
5,5 % ga teng bo‘lgan ip ishlab chiqarlishi mumkin.

4 dan 8 % gacha chegarada ip namligini uning uzishdagi uzayishiga (nisbiy uzish kuchi) ta’siri N.S.Fedorov formulasi yordamida ifodalanishi mumkin.

Bu yerda: L₁-ipning uzishdagi uzayishi, W₁-namlikda olinadi, L₂-ipning

W₂ namligidagi hisoblangan uzilishdagi uzayishi, K₁- ipning uzishdagi uzayishiga L_r ipga bog‘liq bo‘lgan koeffitsient.

K₁ koeffitsientning kattalik qiymatini 1.1 jadvalidan quyidagi tarzda aniqlanadi.

1.1-jadval