Icmailov Astan Ibragimovich Bokiyev Abdujolol Abdulxamitovich

6 
va yakor 
4 
bo‘yicha tutashadi. Rele chulg‘amidan nominal tokdan 
ikki-uch marta katta tok o‘tganda, ya’ni 
I = (2 - 3 ) I
n
da vujudga kelgan 
elektromagnit kuch 
E’ 
= 
JW 
prujina 
5 
ning qayishqoqlik kuchi 
G‘p 
dan kichik 
bo‘ladi. Bu vaqtda yakor o‘zakka tortilmaydi, natijada kontakt 
3 
ulangan, 
kontakt 
2 
esa ulanmagan holda bo‘ladi. 
Agar elektr zanjirida qisqa tutashuv sodir bo‘lsa, zanjir toki nominal 
qiymatdan bir necha marta katta bo‘ladi. Bu vaqtda vujudga kelgan 
elektromagnit kuch haddan tashqari katta bo‘lganligi uchun prujina 
5 
ning 
qarshilik kuchini engib, yakor 
4 
ni o‘zak 7 ga tortadi. Bunda kontakt 
3 
uziladi, 
kontakt 
2 
esa ulanadi. Relening 
3 
kontakti kontaktor yoki boshqa apparatning 
boshqarish zanjiriga ulangan. Shuning uchun kontakt 
3 
ning uzilishi kontaktor 
yoki boshqa apparat yordamida elektr dvigatelni yoki boshqa elektr qurilmani 
elektr manbaidan uzadi. 
Maksimal tok relesining ishlab ketish tokini prujina 
5 
ni taranglash bilan 
rostlash mumkin. Odatda, ishlab ketish toki 
I = (2 - 3 ) I
n
oralig‘ida 
tanlanadi. Chulg‘amda katta tokning paydo bo‘lishidan kontakt 
3 
ning 
uzilishigacha ketgan vaqt 0,05 — 0,30 s bo‘lib, relening 
ishlab ketish vaqti 
deb ataladi.
Tokning qiymati qancha katta bo‘lsa, ishlab ketish vaqti shuncha kichik 
bo‘ladi. Rele ishlagandan va kontakt opqali dvigatel manbadan uzilgandan 
keyin releda magnit oqimi bo‘lmaydi va yakor prujina ta’siri ostida dastlabki 
holatga qaytadi. 
Agar yuqoridagi relelar o‘zgaruvchan tokda ishlatiladigan bo‘lsa, ularning 
o‘zagiga, xuddi magnitli ishga tushirgichdagi kabi, qisqa tutashtirilgan chulg‘am 
joylashtirilishi kerak.