Icmailov Astan Ibragimovich Bokiyev Abdujolol Abdulxamitovich

8 
bosim hosil qilib, kontaktlar 
6 
ning ishonchli ulanishini 
ta’minlash uchun xizmat qiladi. Elektromagnit chulg‘amida kuchlanish yoki tok 
uzilganda relening yakori qaytaruvchi prujina 
4 
ta’sirida normal (dastlabki) 
holatga qaytadi va kontaktlar 
6 
ajraladi. Yakorning past tomonidagi magnitsiz 
o‘zakcha cho‘lg‘amdagi tok uzilganda yakorning o‘zakdan oson ajralishini 
ta’minlash uchun xizmat qiladi. Bunda qoldiq magnetizm ta’siri keskin 
kamayadi.

---

238 
Relelar tuzilishiga qarab bir nechta ulanuvchi va uziluvchi kontaktlarga 
ega bulishi mumkin. Ko‘rib chiqilgan elektromagnit releni oraliq rele, ba’zi 
holda kuchlanish relesi deb yuritiladi. U maksimal va minimal kuchlanish 
relelariga bo‘linadi.
Maksimal kuchlanish relesi
shunday rostlanadiki, agar kuchlanish 
nominal, ya’ni belgilangan qiymatdan oshib ketsa, u bilan bog‘liq chulgam toki 
ham oshadi. Natijada magnit oqimi oshib, yakorni o‘zakka tortadi. Bunda 
relening normal yopiq kontaktlari uzilib, himoya qilinayotgan elektr qurilmani 
uzishga avtomatik holda axborot beradi. 
Minimal kuchlanish relesi
ning normal yopiq kontakta nominal 
kuchlanishda ochiq bo‘ladi. Agar kuchlanish belgilangan qiymatdan kamaysa, 
rele chulg‘amidagi tok va magnit oqimi kamayadi. Bu oqim yakorni tortib 
turolmaydi. Natijada yakor 4.4.3 - rasm. o‘zakdan uzoqlashadi va normal yopiq 
kontakt ulanib, himoya qilinayotgan elektr qurilmani uzishga axborot beradi. 
4.4.3-rasm. Minimal kuchlanish va maksimal tok relesi 
Oraliq rele
nominal kuchlanishda ishlaydi. Uning kontaktlari bir necha 
amper tok kuchiga mo‘ljallanadi. 
Maksimal tok relesi
elektr dvigatellarni va boshqa elektr qurilmalarni 
qisqa tutashuv toklaridan himoya qilish uchun xizmat qiladi (4.4.3-rasm). 

---

239 
Relening cho‘lg‘ami 
1 
himoyalanayotgan zanjir bilan ketma-ket ulanadi, 
shuning uchun undan elektr dvigatel yoki boshqa qurilmaning ish toki oqib 
o‘tadi. Rele chulg‘amining qarshiligi kichik bo‘lishi uchun , u yo‘g‘on simdan 
kam o‘ramli qilib yasaladi. Tok hosil qilgan magnit oqim o‘zak 7, magnit 
o‘tkazgich