Ички ёнув двигателлари» фанидан маърузалар матни -кисм 521100 «Ер усти транспорт тизимлари»

 
Дизелларда ва газдизелларда аралашма ҳосил қилиш
- 
2 соат 
Кўриладиган масалалар: 
1. Дизелларда аралашма ҳосил қилишга қўйиладиган талаблар. 
2. Ёнилғи оқимининг парчаланиши ва майда томчилар ҳосил бўлиши. 
3. Томчининг ўртача диаметри ва пуркаш эгри чизиғи. 
4. Пуркалган ѐнилғи оқимининг геометрик ўлчамлари. 
5. Пуркашннг майдалигига ва ѐнилғи оқимнинг ривожланишига таъсир қилувчи 
омиллар. 
6. Ёнилғи камерасида ѐнилғини тақсимланишига ҳаво зарядини ҳаракатининг 
таъсири. 
7. Ёнилғининг буғланиши. 
8. Ёнилғи бўғларини ҳаво билан аралашиши. 
9. Ҳажм бўйича, пардали, ҳажм бўйича пардали ва девор яқинида аралашма ҳосил 
бўлиш жараѐнларининг ўзига хослиги. 
10. Ажратилган камераларда аралашма ҳосил бўлиш. 
11. 
Ҳавони босим остида киритилганда ва алтернатив ѐнилғилардан 
фойдаланилганда аралашма ҳосил қилиш бўлишини ўзига хослиги. 
12. Газдизелларда аралашма ҳосил бўлиш. 
13. Аралашма ҳосил бўлишига дизелнинг техник ҳолатини ва иш режимини 
таъсири. 
Таянч сўз ва иборалар
Дизелларда аралашма ҳосил бўлиши, ѐнилғининг пуркалиши, пуркаш талаблари, 
ѐнилғи пуркаш характеристикалари, ѐнилғи томчиларининг диаметри, ѐнилғи оқимининг 
ривожланиши, ѐниш камерасининг турлари, ажратилмаган камераларда аралашма ҳосил 
бўлиши, ҳажми бўйича пардали аралашма ҳосил бўлиш жараѐни, девор яқинида аралашма 
ҳосил бўлиш жараѐни, ажратилган камераларда аралашма ҳосил бўлиши, уюрмали 
камерада аралашма ҳосил бўлиши, олд камераларда аралашма ҳосил бўлиши. 
7 - Маъруза. 
Дизелларда ва газдизелларда аралашма ҳосил қилш жараѐни.
Дизелларда аралашма цилиндрни ичида ҳосил бўлади. Жараѐннинг бир қисми 
ѐнилғи ѐнишга тайѐрланаѐтган даврда, анчагина қисми эса аланга пайдо бўлгандан сўнг 
кечади. Дизелларда ѐнувчи аралашма ҳосил бўлишига кетадиган вақт учқундан ўт 
оладиган двигателларга қараганда кам, лекин жараѐннинг тезлиги эса 2ла ҳолда ҳам бир 
хилдир. Дизелларда аралашма ҳосил бўлишининг зарурий элементларига ѐнилғининг 
пуркалиши ва тўзитилиши, шунингдек ѐниш камераси бўшлиғида ѐқилғи оқимининг 
ҳаракатланиши киради. 
Ёнилғини пуркалиши
Цилиндрларга ѐнилғи форсунканинг пуркалишидан берилади. Бу жараѐн пуркаш 
тешиклари билан ѐниш камераси орасида босим 13,5-16,5 МПа гача ўзгариши натижасида 
содир бўлади. Бу босим пуркаш босими дейилади. Пуркаш босими ва пуркашининг ўтиш 
кесими ѐнилғи берилиши давомида ўзгариб туради, шу сабабли тешиклардан ѐнилғининг 
ўтиш тезлиги ва унинг секундлик сарфи ҳам ўзгарувчандир. Бу қийматлар тирсакли 
валнинг бурилиш бурчагига қараб ўзгаради, аралашма ҳосил қилиш усулларига, ѐнилғи 
берувчи аппаратларнинг конструкғиясига, ѐнилғининг хоссаларига, цилиндрнинг 
ўлчамларига ва ИЕДнинг ишлаш режимларига боғлиқ. 

---

37 
Дизеллар юқори кўрсаткичларда ишлаш учун ѐнилғи пуркаш жараѐнига қуйидаги 
талаблар қўйилади: 
1. Поршен ю.ч.н. 10-30
0
етмасдан ѐнилғи бериш керак. 
2. Ёнилғи пуркаш фазасининг давомийлиги энг юқори юкла-нишда 40-45
0
т.в.б. дан 
зиѐд бўлмаслиги зарур. 
3. Цилиндрларга ѐнилғини берлиши тирсакли валнинг талаб қилинадиган бурилиш 
бурчагига кўра ўзгариши лозим. 
4. Цикл давомида цилиндрга киритиладиган ѐнилғи миқдори юкланишга ва тезлик 
режимига мос келиши ва улар ўзгарганда бу миқдор ҳам мақбул тарзда ўзгариши керак. 
5. Пуркаш параметрлари ѐнилғининг зарур сифат билан тўзитилишини ҳамда 
аралашма ҳосил қилиш усулига мувофиқ равишда ѐниш камерасида тақсимланишини 
таъминланиши зарур. 
6. Ёнилғини бериш хусусиятлари двигателнинг ҳамма цилиндрларига бир ҳилда 
бўлиши ва берилган иш режимида циклдан циклга қадар барқарор бўлиши лозим. 
8.1- расм. Ёнилғи пуркаш характеристикалари. 
Бу ерда 

б
, 

т
- ѐнилғи берила бошлаш ва тугаш пайтлари. 

пур
=

т
-

б
- ѐнилғи берилишининг давомийлиги. 

ил
- ѐнилғи берилишини илгарилатиш бурчаги. 
1 - дифференғиал характеристика, бу ҳажм бўйича ѐнилғи берилиш 
тезлигининг (dV
kup
/dx) тирсакли валнинг бурилиш бурчаги (

) га 
боғлиқлигини ифодалайди. 
2 - интеграл характеристика, бу пуркалиш бошлангандан жорий 
вақтга қадар пуркагичдан берилган ѐнилғи миқдорини кўрсатади.