I. S. Sodiqov avtomobil yo‘llarining transport-ekspluatatsion ko‘rsatkichlari toshkent

B
_{A } 9.278N
_B^{-2.273*B-0.067} _{ 30.533B}-2.457

0.62 ^пр об
^пр (6.25)

bu erda a–nisbiy avariya koeffitsienti, 1 million avtostrada sodir bo‗lgan voqea–km;
N–harakatning intensivligi, ming Avto / kun; V_pr –yo‗lning qatnov qismining kengligi, m; V_ob –yo‗l tomonlarining kengligi, m.
Tenglama (5.28) 500 dan 8000 ot/kungacha harakatlanish intensivligi holatlari uchun etarli ishonchliligi bilan avariya a darajasini aniqlash imkonini beradi; yo‗lning kengligi 6 dan 10 m gacha; – mustahkamlangan yo‗lning kengligi 4,0 m ga (yo‗llarning turli kengligi bilan kichikroq).

2. 
   Avariya rejasida egri radiuslarining ta‘sirini aniqlash.
   

Egri chiziqlaridagi yondashuv uchastkalarida harakatlanish tezligini hisobga olgan holda, egri radiuslarining avariyaga ta‘sirini aks ettiruvchi korrelyatsiya tenglamasi


_{ V} 1,6975 _{ V} 4,7485

A_r  ^0,0687 

^ 
R _ 1,5 10¹¹


(6.26)

bu erda Ag–egri bo‗yicha nisbiy avariya koeffitsientining oshishi, to‗g‗ridan– to‗g‗ri uchastkaga nisbatan, baxtsiz hodisasi million avt–km; K–rejadagi egri radiusi, m; V–egri yondashuvida harakatlanish tezligi, km / soat.
Tenglamadan foydalanish shunga o‗xshash to‗g‗ridan–to‗g‗ri yo‗l uchastkalariga nisbatan rejadagi egri chiziqlardagi nisbatan avariya koeffitsientining ulushini aniqlash imkonini beradi.

3. 
   Rejada cheklangan ko‗rinishdagi yo‗l uchastkalarida nisbatan avariya koeffitsientining oshishi regressiya tenglamasi bilan ifodalanadi:
   

1,68 10^4V ^2,684

A_s 
^Sпл
 0,01;
(6.27)

^As(пр) ^
8,59 10^5 V <sup>3,04


S</sup>пр
 _V 2,67

1,110⁶ _(6.28)

bu erda A_s(pl), A_s(pr) – rejada va profilda cheklangan ko‗rinadigan joylarda nisbatan avariya koeffitsientining oshishi, YTH / 1 mln. avt–km; S_pl, S_pr –rejada va profilda qoplama sirtining ko‗rinishi masofasi, m; v–cheklangan ko‗rinishga ega bo‗lgan saytga yaqinlashishda harakat tezligi, km/soat.

4. 
   O‗zbekiston Respublikasining mintaqaviy xususiyatlari yo‗llarda ko‗plab traktorlar, qishloq xo‗jaligi mashinalari va avtopoezdlar mavjud bo‗lib, ular muayyan harakat rejimlarini shakllantirishda muhim rol o‗ynaydi.
   

Ko‗p sekin harakatlanadigan transport vositalariga ega bo‗lgan ikki qatorli yo‗llarning uchastkalari yuqori darajadagi favqulodda vaziyatlar bilan ajralib turadi. SHunday qilib, yo‗l harakati xavfsizligini baholashda, oqimdagi asta–sekin harakatlanadigan transport vositalarining ulushi bilan ifodalangan transport oqimining tarkibini aniqlash kerak.
Oqimdagi asta–sekin harakatlanadigan transport vositalarining ulushiga qarab, avariya holatining oshishi muntazamligi quyidagi tenglamalar bilan ifodalanadi:
– 3000 aut/kundan kamroq harakat intensivligi uchun.
(6.29) 3000 auth/kun va undan ko‗p harakatlanish intensivligi uchun
; (6.30)
bu erda –transport oqimining tarkibiga, avtohalokatga/1 million Avto–km ga bog‗liq bo‗lgan nisbiy avariya koeffitsientining oshishi; N – kunlik harakatlanish intensivligi, ming Avto/kun; – oqim tarkibida asta-sekin harakatlanadigan transport vositalarining foiz qiymati.
Sekin harakatlanadigan transport vositalarining ulushi 2 dan kam bo‗lgan holatlar uchun nolga teng.

5. 
   Uzunlamasına yamaqlardagi harakat rejimi shakllanishiga ularning uzunligi ham ta‘sir ko‗rsatadi.
   

Shundan kelib chiqqan holda, ikki tasmali yo‗llarda bo‗ylama qiyalikning ta‘siridan nisbatan avariya koeffitsientining oshishi uning uzunligini hisobga olgan holda baholanishi kerak:
A_i = i • (0,00794 • lgl – 0,0139)– 0,055 • lgl + 0,114; (6.31)
bu erda A_i–nisbiy avariya koeffitsientining oshishi, avariya/1 million avt–km;
I–uzunlamasına yamoqning qiymati ⁰ ₀₀ ; l – Nishab uzunligi, m.
Ko‗pgina omillarning umumiy ta‘sirini hisobga olgan holda, hodisalarning sabablarini to‗liq aniqlash uchun ularning har birining nisbiy og‗irligini emas, balki muayyan yo‗l sharoitlarida avariyaga birgalikdagi ta‘sir mexanizmini ham aniqlash kerak.
Yo‗lning bir xil qismida mavjud bo‗lgan ko‗plab omillar turli darajadagi transportning yakuniy xavfsizligiga ta‘sir ko‗rsatishi aniqlandi.
Misol uchun, harakatning xavfsizligini birgalikdagi ta‘sirdan yakuniy baholash:
Harakat jadalligi, yo‗lning kengligi va yo‗l tomonlari; transport oqimi tarkibi; yo‗lning uzunlamasining burchagi va uzunligi ularning har birining ta‘sirini jamlash orqali belgilanadi. Yo‗llarning nuqtai nazari va ko‗rinishi bo‗yicha egri chiziqlarning birgalikdagi ta‘siri uchastkalarida ularning yakuniy qiymati ularning eng katta qiymatiga teng.
Texnikani ishlab chiqish jarayonida harakat xavfsizligini baholashning yangi mezonlari taklif etiladi.
Harakat havfsizligini baholash mezonlari harakat sharoitlari bo‗yicha avtomobil yo‗llarining qulay uchastkalarining avariya holatini tahlil qilish asosida ishlab chiqilgan va natijalar harakat jadalligi bo‗yicha guruhlangan .Bunday uchastkalarning avariya stavkalari xavfsizligining 85% qiymatlari xavfsiz darajadan tashqarida qabul qilindi. Xavfli hudud zonasining chegarasi favqulodda vaziyatlar uchun formula bo‗yicha tanqidiy avariya indeksini hisoblash orqali aniqlanadi:

^Aкр
_ A_без  K  A_{без } 1