I. S. Sodiqov avtomobil yo‘llarining transport-ekspluatatsion ko‘rsatkichlari toshkent

YO‘L QOPLAMALARINING TRANSPORT – EKSPLUATATSION SIFATINI PROGNOZLASH

1. Yo‘l qoplamalarining ilashish sifatlarini prognozlash .

Qoplamalarning ilashish sifati – harakat xavfsizligiga, shinaning yedirilishiga va yoqilg‗i sarfiga sezilarli ta‘sir ko‗rsatadi. Qoplamalarni zarur ilashish sifatlarini ta‘mirlash va tiklashning optimal muddatlarini aniqlash maqsadida qoplamalarning transport–ekspluatatsion ko‗rsatkichlarini prognoz qilish dolzarb muammo hisoblanadi.

O‗tayotgan avtomobillar g‗ildiraklari ta‘sirida yo‗l qoplamasi g‗adir– budurligini o‗zgartirish, qoplamalarning ilashish sifatlarini o‗zgarishiga olib keladi. Qoplama va xarakat qarshiligining ilashish xossalariga nisbatan maksimal tezlik quyidagi formula bilan aniqlanadi.
(4.1) Bu erda gde, – ilashish koeffitsienti, km/soat
– yengil avtomobil uchun ilashish koeffitsienti, 0,5–0,55
– tezlik bilan siljish qarshiligini oshirish koeffitsienti.
= 0,00025
– yakuniy qarshilik koeffitsienti
– yo‗lning bo‗ylama qiyaligi
– harakat tezligidan ilashish xususiyatlarining o‗zgarish koeffitsienti.
Shuni ta‘kidlash kerakki, qoplamaning notekisligi oshganda, ilashish koeffitsienti kamayadi.

S sm/km	50	100	200	300
Kamayish, %	5	10	25	40

Amaliy hisob – kitoblar uchun ilashish koeffitsientining ravonlikka qarab tavsiya etilgan harakat tezligi quyidagi formula bilan aniqlanishi mumkin

(4.2)
Bu erda: S – talchkomer bo‗yicha yo‗l qoplamasi ravonligi φ– qoplama ilashish koeffitsienti

Yo‗llarning ekspluatatsiya davrida qoplamalarni elektr ta‘minotini baholashda qoplamaning tekisligi haydovchining qulay funksional holatini hisobga olgan holda avtomobilning ilashish koeffitsientiga va harakatlanish tezligiga qarab normallashtiriladi (4.1–jadval).
4.1-jadval

Xarakat tezligi	ilashish koeffitsientlariga ( ) mos ravonlik ko‗rsatkichlari, S (sm/km)
Km/soat	0,3	0,4	0,5	0,6	0,7	0,8
110	0	0	0	0	0	10
90	10	25	40	55	70	90
80	50	65	80	95	110	130
70	90	105	120	135	150	170
60	130	145	160	175	190	210