I. S. Sodiqov avtomobil yo‘llarining transport-ekspluatatsion ko‘rsatkichlari toshkent

Harakat tezligi km/soat
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
0 30 60 90 120 150 180 210 240
Yo'l qoplamasining ravonligi sm/km

6. 
   – rasm. To‗rtta tasmali yo‗llarda qoplamaning ravonligiga qarab avtomobil tezligini o‗zgarishi.
   

1,2,3, – o‗z navbatida, xarakat jadalligida.
N₁=50 avt./soat, N₂=150 avt./ soat, N₃=400 avt./ soat

Avtomobillarning o‗rtacha tezligi qoplamaning ravonligi va harakatlanish intensivligiga bog‗liq (3.5,3.6 - rasm).

Qoplamaning ravonligiga qarab avtomobillarning o‗rtacha tezligini prognoz qilish uchun quyidagi formulalar qo‗llaniladi:
(3.6)
a  530,b  0,023 to‗rtta tasmali yo‗llar uchun
a  466,b  0,029 ikkita tasmali yo‗llar uchun
S=sm/km,a=(sm)^0,5/soat,  –km/avt, b–koeffitsient hisobga olish chizig‘i,
 =0,018–0,0008 shunga ko‗ra, oqim tarkibida 10%, 20%, 40%, 60%, 80% engil avtomobillar.
bu erda, N –harakatning jadalligi; avto/soat, S-qoplamaning ravonligi; sm/km.
Harakatlanishni tezligini prognoz qilish na faqat qoplama ravonligi, balki avtobillarning xarakat jadalligiga bog‗liq ham amalga oshiriladi. Harakatning o‗rtacha tezligi xarakt jadalligiga bog‗liq:
(3.7) bu erda – harakatining jadalligi avto/soat,
– koeffitsient km/avtning harakat tezligidagi o‗zgarishlarni hisobga oladi,
– km/soat erkin sharoitda o‗rtacha harakat tezligi. Xususiy hollarda bu bog‗liqlik quyidagicha ifodalanadi:

1. 
   to‗rtta tasmali yo‗llar uchun
   

shunda =75,69, =0,023, = 75,69 – 0,023N; (3.8)

2. 
   uchta tasmali yo‗llar uchun
   

shunda V₀=70,38, C=0,023, V = 70,38 – 0,023N; (3.9)
C) ikkita tasmali yo‗llar uchun
shunda =66,6, =0,029, = 66,6 – 0,029N; (3.10)
Turli funksional axamiyati bilan yo‗llarning transport oqimining holatini prognoz qilish uchun biz bog‗liqlikni (3.7) quyidagicha o‗zgartiramiz. Agar
; , (3.11)
ushbu formulalar (3.8, 3.9, 3.10) mos ravishda ko‗rinishga ega bo‗ladi:
, (3.12)
, (3.13)
, (3.14)
bu erda , , – to‗rt, uch va ikkita tasmali yo‗llarning o‗tkaza olish qobilyati hisoblanadi.
Agar bizga yo‗lning yuklanish koeffitsienti va haqiqiy o‗tkazuvchanlik qobilyatini bilsak, transport oqimining tezligini formulalar (3.12–3.14) bilan aniqlashimiz mumkin.

6. 
   - rasm Harakat tezligining yuklanish koeffitsientiga bog‗liqligi: 1,2–mos ravishda ikki, to‗rtta tasmali yo‗llar uchun.
   

Tasmalar sonidan qat‘iy nazar, transport vositalarining o‗rtacha oqim tezligi yuklanish koeffitsientiga qarab kamayadi va o‗zgarish chiziqli xususiyatga ega. Transportning yuklanish koeffitsientiga qarab avtomobil harakatining o‗rtacha tezligini o‗zgartirish formula bilan aniqlanadi :
(3.15) Bu erda. – yo‗lda tasmalar soni.
km/soat
–ikki tasmali yo‗llar uchun tasmalarning soniga qarab ko‗rsatkich  ; uchta chiziqli yo‗llar uchun ; to‗rt tasmali yo‗llar uchun
Transport oqimining holatini prognozlash o‗xshashlik bilan amalga oshirilishi mumkin. Shu bilan birga, taqqoslash usuli bilan transport oqimining holatining alohida ko‗rsatkichlari prognoz qilinishi mumkin. Transport oqimi holatlarining kompleks ko‗rsatkichlarini prognoz qilish uchun energiya usuli yanada samarali bo‗ladi.

2.