I qism. Fotometriya asoslari

3.1.7. Ranglarni aralashtirish
COLORCUBEda har bir rang elementi noyob raqamli 
identifikatorga ega bo‘ladi. Bu identifikator berilgan rangni xuddi 
o‘ziday aks ettirish uchun boshlang‘ich qiymatlar qanday 
proporsiyalarda foydalanilganini ko‘rsatadi. Shuning bilan birga har bir 
element kub ichida o‘zining yagona o‘rnashgan joyiga egadir. Shunday 
qilib, berilgan element uchun ranglarni aralashtirish usuli haqidagi 
ma’lumot bilan o‘rni haqidagi ma’lumot o‘rtasidagi bog‘lanish hosil 
bo‘ladi. 
Agar ranglarni aralashtirish haqidagi ma’lumot berilgan bo‘lsa, 
unda beril-gan elementning kubda joylaщgan o‘rnini hisoblab topish 
mumkin. Agar element-ning o‘rni berilgan bo‘lsa, berilgan elementning 
rangini hosil qilish uchun asosiy ranglarni qanday proporsiyalarda 
aralashtirish kerakligini hisoblab chiqish mum-kin. COLORCUBEning 
bu hossasidan foydalanib, ranglarning nomlanishi, ular-ning tavsiflari va 
aralashtirish parametrlari to‘g‘risida faraz qilishning hojati qol-maydi. 
Shunday qilib, aniqlangan raqamli rangni har doim berilgan gammada 
aks ettirishga va bu shu rangning xuddi o‘zi bo‘lishligiga aniq amin 
bo‘lish mumkin.
 
3.1.8. Rangni tanlash va rang bilan manipulyatsiyalar 
COLORCUBE modelida ranglarning noyob ucho‘lchamli 
joylashganligi rangni tanlash asboblari uchun a’lo darajada to‘g‘ri 
keladi. 
Kubning yordamida qo‘shimcha ranglarni, garmonik 

---

135 
kombinatsiyalarni osongina aniqlash, issiq va sovuq ranglarni tanlab 
olish, to‘yinmagan ranglarni, ularning tuslarini, bir xil qiymatli ranglarni
topish mumkin. Ranglar orasidagi hamma o‘zaro bog‘lanishlar 
matematik xarakterga ega ekanligi yaqqol bo‘lmoqda va bu o‘zaro 
bog‘linishlarni XYZ dekart koordinatlarida oddiy matematika 
yordamida modellash mumkin.
Rang gammasida ranglar manipulyatsiyasi uchun ranglarni 
o‘zgartirishda yordam beradigan matematika qoidalarining to‘plamini 
aniqlab olish zarur. Rang matematikasi rangni tashkil etivchi asosiy 
ranglarga ajratadi va shundan so‘ng ular bilan matematik operatsiyalar 
o‘tkazadi. Natijada COLORCUBEdan tanlab olingan ixtiyoriy yangi 
rangni hosil qilish uchun aralashtirish formulasi keltirib chiqariladi.
3.6 – rasm. Ranglar aralashmasining natijasini oldindan bilish 
har bir rangni tashkil etuvchi asosiy ranglarga ajratish kerak. 
Shundan so‘ng, bir xil asosiy ranglarni qo‘shish kerak. Natijada hosil 
bo‘ladigan rangni COLORCUBE topishi mumkin bo‘lgan koordinatlari 
hosil bo‘ladi. Mana shu mantiqni ranglarni chiqarib tashlashda (bitta 
rangni boshqasidan chiqarib tashlashda), hamda kontrastni, ravshanlikni 
va to‘yin-ganlikni sozlash kabi murakkabroq operatsiyalarda ham 
qo‘llash mumkin. 
Subtraktiv ranglar gammasida rang matematikasi: 
I.
Sian, fuksin va sariq (AVS) ranglarning bir xil miqdori oq (O) 
rangni beradi. 
II.
Chunki: 
1.
Fuksin va sariq ranglarning bir xil miqdorlari qizil rangni beradi. 
2.
Sian va sariq ranglarning bir xil miqdorlari yashil rangni beradi. 
3.
Sian va fuksin ranglarning bir xil miqdorlari ko‘k rangni beradi. 
4.
Qizil, yashil va ko‘k ranglarning bir xil miqdorlari oq rangni 
beradi.