I qism. Fotometriya asoslari

Kunduzgi yorug‘lik. 
Tabiiy yorug‘likka o‘xshagan, 
rang harorati 
6000 K bo‘lgan
teatr sun’iy yorug‘ligi.
Qo‘shimcha ranglar. 
Ranglar juvfligi bo‘lib, bir biri bilan 
aralashtirilganda qora yoki oq rang hosil qiladi.
Rang uzatish indeksi, Ra. 
Rang uzatish
sifatining tavsifi.
Ranglarni integrallangan aralashtirish. 
Ranglarni integrallangan 
aralashtirish ularni subtraktiv aralashtirishga asoslangan. Yangi tus hosil 
qilish uchun bitta rang ikkinchining ustiga qo‘yilmaydi, balki subtraktiv 
elementar ranglarni aralashtirib hosil qilinadi. Shunday qilib, 
integrallangan rangli aralashma xromatik va axromatik tashkil 
etuvchilarga ega bo‘lishi mumkin. Bunday yondoshishning amaliy 
qimmati ravshan – bu rangli asosiy sirtga yangi rang berish maqsadida 
qoplama uchun bo‘yoq hosil qilish usulidir.
Infraqizil nurlanish. 
To‘lqin uzunligi 780 nm dan katta bo‘lgan 
ko‘zga ko‘rinmaydigan nurlanish. Infraqizil nurlanishning uchta 
diapazoni farqlanadi: 
 
IR-A. 780 nm -1,4 mkm (kunduzgi yorug‘likdagi miqdori 31,2% 
);
IR-B. 1,4 mkm - 3,0 mkm (kunduzgi yorug‘likdagi miqdori 
12,7%); 
IR-C. 3,0 mkm -1 mm (kunduzgi yorug‘lik tarkibida yo‘q). 
Kandela (kd). 
Yorug‘lik kuchining
o‘lchov birligi.
 
Kelvin (K). 
Termodinamik haroratning o‘lchov birligi. Ingliz 
olimi U.Tom-son (lord Kelvin) sharafiga nomlangan. 0 K = - 273 
°S; 0
 
°S = 273 K. 
CIE kolorometrik tizimi. 
Yorug‘lik bo‘yicha Xalqaro komissiya 
tomonidan ishlab chiqilgan nazariya bo‘lib, uning yordamida barcha 
rangli hodisalarni tushuntirish mumkin.
Koloristika – 
1) moddiyli fazoviy muxitga inson tomonidan 
boshqaruvchi ta’sir natijasija yaratilgan garmonikli, komfortli rangli 
muhit. Bir butun fazoli rangli maydoniga ko‘milgan inson uni o‘zining 
ehtiyojiga mos holda o‘zgartiradi. 2) sotsiologiya, semiotika, 

---

280 
informatika, psixologiya va boshqa o‘zaro bog‘langan fanlarga joriy 
qilish bilan bog‘liq bo‘lgan rangshunoslik chegarasida rang haqidagi 
arn’anaviy bilimlarni kengaytiruvchi rangli muhit haqidagi fan. 3) 
insonning ehtiyojini qondiruvchi rangli muhitni shakllantirish sohasidagi 
kolorist-mutahassisning faoliyati bo‘lib, u loyihaoldi tahlilini, 
konsepsiyani ishlab chiqishni va konkret rang yechimini birga qo‘shib 
olib boradi.