I. O’quv materiallar 1

Pushtikatarantus
— 
CatharanthusRoseusL. 
Pushti katarantus (pushti bo’rigul) — 
Catharanthusroseus (L.) G. Don. 
(VincaroseaL.); 
kendirdoshlar 
Apacynaceae
o ilasiga mansub. 
Tik o’suvchi yoki yoyilib o’suvchi, balandligi (uzunsimon) 30—60 smli 
poyali, doim yashil buta. Poyasi stilindrsimon, tuksiz yoki ba’zi formalarida 

---

101
tukli. Barglari ellipssimon yoki cho’ziq ellipssimon, to’q yashil, yaltiroq, qalin 
tekis qirrali bo’lib, qisqa bandi yordamida poya va shoxlarida qarama-qarshi 
joylashgan. Yirik, chiroyli, qizil-pushti rangli gullari 2—4 tadan poyaning 
yuqori qismidagi barglar qo’ltig’idan o’sib chiqqan. Gul qo’rgoni murakkab. 
Gul kosachasi besh bo’lakli, yashil rangli, gultoji barglari birlashgan, ba’zanoq, 
pushti va qizil rangli bo’lishi mumkin. Mevasi — qo’shbargcha. 
Geografik tarqalishi. 
Yovvoyi holda nam tropik erlarda Indoneziyada 
(Yava orolida), Vetnam, Malayziya, Hindiston va boshqa davlatlarda o’sadi. 
Ajariya respublikasining Qora dengiz bo’yida joylashgan “Kobuletskiy” 
sovxozida o’stiriladi. 
Mahsulot tayyorlash. 
O’simlik barglari qiyg’os gullab, meva tuga 
boshlagan davrida yig’iladi. Buning uchun ikkinchi darajali novdalarni erdan 
10—15 sm balandlikda qirqib, 40—50°Sda quritgichlarda quritiladi. So’ngra 
qurigan mahsulotni maydalab, yirik poyalardan ajratiladi. 
Mahsulotning tashqi ko’rinishi.
Tayyor mahsulot butun va singan barglar 
hamda bir oz o’simlikning boshqa qismlari (serbarg poyaning uchi, gullar, 
pishmagan mevalar va ingichka poyachalar)ni aralashmasidan iborat. Barglar 
ellipssimon yoki cho’ziq ellipssimon, asos qismi bir oz toraygan, tekis qirrali, 
qisqa bandli, uzunligi 12 sm gacha, bir oz uzunasiga burishgan, asosiy tomiri 
bargning pastki tomonidan bo’rtib chiqqan bo’ladi. Poyasi stilindrsimon yoki bir 
oz yassi, yo’g’onligi 0,2 sm gacha, bilinar-bilinmas to’rt qirrali, gullari yirik, 
chiroyli, oq, pushti yoki qizil, quriganda sariq yoki och ko’kimtir-qizg’ish 
rangli. Mahsulot to’q yashil, sarg’ish-yashil yoki qo’ng’ir-yashil, urug’i qora 
rangli (pishganda) o’ziga xos yoqimsiz hidli. Mahsulot namligi 14%, umumiy 
kuli 13%, sarg’aygan, jigarrang va qoraygan barglar 6%, poyalar 15%, organik 
aralashmalar 1% va mineral aralashmalar 1% dan yushmasligi hamda mahsulot 
tarkibidagi vinblastin alkaloidining miqdori 0,02% dan kam bo’lmasligi kerak.