I-mavzu: Korxonalarning tashkiliy huquqiy asoslari

mikrofirmalar

 qatoriga kiritiladi. 

Kichik korxona

 hisoblanadi: 



 

yengil  va  oziq-ovqat  sanoati,  metalga  ishlov  berish  va  asbobsozlik, 

yog‘ochni  qayta  ishlash,  mebel  sanoati  va  qurilish  materiallari  sanoatida  100 

kishicha ishlaydigan; 



 

mashinasozlik,  metallurgiya,  yoqilg‘i-energetika  va  kimyo  sanoati, 

qurilish,  qishloq  xо‘jaligi  va  boshqa  ishlab  chiqarish  tarmoqlarida  50  kishigacha 

ishlaydigan; 



 

fan, ilmiy xizmat kо‘rsatish, transport, aloqa, xizmat kо‘rsatish sohasi 

(sug‘urta kompaniyalaridan tashqari), savdo va umumiy ovqatlanish xamda boshqa 

noishlab chiqarish sohalarida 25 kishigacha ishlaydigan korxonalar.  

---

Ixtisoslashuv  darajasiga  kо‘ra,

  korxonalar  ixtisoslashgan,  universal  va 

aralash korxonalarga bо‘linadi. Ixtisoslashgan korxonalar qatoriga  nomenklaturasi 

cheklangan  mahsulotlar  ishlab  chiqaruvchi  korxonalar,  universal  korxonalar 

qatoriga  turli  xil  mahsulot  ishlab  chiqaruvchi  korxonalar,  aralash  korxonalar 

tarkibiga  esa  ixtisoslashgan  va  universal  korxonalar  о‘rtasidagi  oraliq  guruhni 

tashkil qiluvchi korxonalar kiritiladi. 

Ishlab chiqarish jarayonini tashkil etish usullarigakо‘ra,

 korxonalar ishlab 

chiqarishning oqim, partiyali va donalab ishlab chiqarish usullari ustuvor turuvchi 

korxonalarga bо‘linishi mumkin. 

Ishlab chiqarishni mexanizatsiyalashtirish va avtomatlashtirish darajasiga 

kо‘ra,

 

korxonalar 

tо‘liq 

va 

qisman 

avtomatlashtirilgan 

yoki 

mexanizatsiyalashtirilgan,  qо‘l-mashina  va  faqat  qо‘l  mehnatiga  asoslangan 

korxonalarga bо‘linadi. 

Xususiylashtirish  va  davlat  tasarrufidan  chiqarish    jarayonlarini 

kengaytirish va chuqurlashtirish mamlakatimizda yangi tashkiliy-huquqiy turdagi - 

qо‘shma, ijara, hissadorlik, xususiy, oilaviy, kooperativ  va boshqa korxonalarning 

paydo bо‘lishiga olib keldi. 

О‘zbekiston  Respublikasi  Konstitusiyasida  xususiy  mulk  mulkchilik 

shaklining  boshqa  kо‘rinishlari  bilan  bir  qatorda  daxlsizligi  va  davlat  tomonidan 

muhofaza  qilinishi  belgilab  qо‘yilgan.  Yangi  qonunchilik  hujjatlarida  yangi 

iqtisodiy tushuncha - korxonaning tashkiliy-huquqiy shakli tushunchasi kiritilgan. 

Korxonalarning  qonun  hujjatlari  va  boshqa  xо‘jalik  huquqi  normalarida 

kо‘zda  tutilgan  mulkchilik  shakli,  ishlab  chiqarilayotgan  mahsulot  turi  va  hajmi, 

kapitalning shakllanishi, turli xil firmalararo uyushmalarga a’zo bо‘lish usullari va 

olib  boruvchi  raqobatchilik  kurashlari  bilan  farq  qiluvchi  faoliyat  tavsifi  va 

mazmuniga  bog‘liq  bо‘lgan  strukturaviy    tuzilishining  usul  va  kо‘rinishlari