I-mavzu. «Iqtisodiy geografiya» fanining predmeti, tadqiqot usullari va vazifalari

Iqtisodiy geografiya fanining tadqiqot usullar

«Iqtisodiy geografiya» geografik tadqiqotlarini tarixiy-ijtimoiy tahlillar asosida olib boradi. Bu borada, u albatta, hozirgi davrda ishlab chiqarishni joylashtirish masalalarida tarixiy ma’lumotlarga (ayniqsa, sanoat va qishloq xo’jaligi mintaqalari, transport yo’llari, aholini joylashtirish, shaharlar, mehnatga layoqatli aholi va boshqalarga nisbatan) tayanadi, rivojlanish darajasini, dinamikasini aniqlash maqsadida ishlab chiqarishni solishtiradi, baholaydi va insonning tabiiy muhitga ta’sirini tahlil qiladi.

Ayrim jihatlarni o’rganish uchun «Iqtisodiy geografiya» ikki qismga –

«Umumiy iqtisodiy geografiya» va «Rayonlar iqtisodiy geografiyasi»ga bo’linadi.

«Umumiy iqtisodiy geografiya» qismida tizimning umumiy masalalari, mamlakatlarning xo’jalik geografiyasi va asosiy tarmoqlar geografiyasi o’rganiladi.

«Rayonlar iqtisodiy geografiyasi» qismida esa tegishli mamlakatning ayrim hududlari xo’jaligi va iqtisodiy rayonlari o’rganiladi. Mamlakatlarni majmuali o’rganishda ikkala qism ham bir-birini to’ldiradi. Ayni vaqtda mamlakatlar xo’jaligi va bu xo’jalik tarmoqlarini tadqiqot qilishdagi umumiy masalalarni o’rganish tegishli mamlakatning ayrim hududlari va iqtisodiy tumanlari xo’jaligini o’rganish uchun juda zarur hisoblanadi.

«Iqtisodiy geografiya» ishlab chiqarishni joylashtirishni o’rgana borib, hududiy ishlab chiqarish majmualarining shakllanishi va rivojlanishini keng ko’lamda tadqiq qiladi.

«Iqtisodiy geografiya» ijtimoiy-iqtisodiy, hududiy tizimlarni o’rganishda dasturli-maqsadli, tizimning tahlili, balans (muvozanat), kartografik, iqtisodiy- matematik modellashtirish, qiyosiy-geografik, iqtisodiy-geografik bashoratlash usullaridan foydalaniladi.

1. 
   Tarixiy usul – iqtisodiy georafik tadqiqotlarni olib borishda alohida o’rin egallab, xo’jalik rivojlanishining davr va joy birligi jihatidan o’rganish alohida ahamiyatga ega. Ayniqsa, hududiy iqtisodiy-ijtimoiy tizimlarni shakllanishida va rivojlanishida tarixiy jarayonlarning va voqealarning hal etuvchi ta’sirini o’rganish juda muhimdir;
   
2.