I-mavzu. «Iqtisodiy geografiya» fanining predmeti, tadqiqot usullari va vazifalari

I-mavzu. «IQTISODIY GEOGRAFIYA» FANINING PREDMETI, TADQIQOT USULLARI VA VAZIFALARI

1. «Iqtisodiy geografiya» fanining predmeti, mazmuni, maqsadi va vazifalari

«Iqtisodiy geografiya» – ishlab chiqarish kuchlarining butun dunyo, mamlakatlar, mintaqalar bo’yicha hududiy joylashishi va rivojlanishi muammolarini o’rganuvchi fandir.

«Iqtisodiy geografiya» fani ishlab chiqarishning hududiy muammolarini tabiiy va iqtisodiy sharoitga bog’liq holda o’rganadi; dunyo hamda turli mamlakatlar va mintaqalarda ishlab chiqarish kuchlarini rivojlantirish va hududiy tashkil etish xususiyatlarining ob’ektiv qonuniyatlarini asoslab beradi; ishlab chiqarishning joylashishi va rivojlanishi xususiyatlarini o’rganish jarayonida mamlakatlar hududida iqtisodiy rayonlarning vujudga kelishi, ular o’rtasida iqtisodiy aloqalarning shakllanishi va rivojlanishini izohlaydi; shuningdek ayrim mamlakatlar va hududlar xo’jaligining tasnifini aniq iqtisodiy-statistik ma’lumotlarni tahlil qilish va umumlashtirish asosida o’rganib, qisqacha ilmiy xulosalar chiqaradi va tavsiyalar beradi.

Iqtisodiy-geografik tadqiqotlarda mahalliy, tabiiy va iqtisodiy sharoitlarni o’rganishga katta ahamiyat beriladi. Bunday izlanishlar mamlakatimizni, qo’shni mamlakatlarni va butun dunyoni bilishda muhimdir. Ular bo’lajak iqtisodchi mutaxasislar dunyoqarashining shakllanishida, umumiy bilimini, ayniqsa iqtisodiy bilim saviyasini oshirishda katta rol’ o’ynaydi.

«Iqtisodiy geografiya»ning boshqa fanlar orasida tutgan o’rni. «Iqtisodiy geografiya» geografiya fanlari tizimiga kiradi. U «Tabiiy geografiya», «Tarix»,

«Iqtisod va statistika» fanlari bilan uzviy ravishda bog’langan.

«Iqtisodiy geografiya» ijtimoiy, geografik, tabiiy geografiya esa tabiiy fan hisoblanadi. «Iqtisodiy georgrafiya» va «Tabiiy geografiya» o’rtasida uzviy hamkorlik mavjud «Iqtisodiy geografiya» tabiiy sharoit va resurslarga iqtisodiy baho berishning ilmiy asoslarini ishlab chiqadi.

Geografiya fanlari bo’yicha tadqiqot va o’quv ishlari olib borish uchun

«Iqtisodiy geografiya»ning «Tabiiy geografiya» bilan uzviy hamkorligi muhim ahamiyatga ega. Ayrim mamlakat va mintaqalarga ta’rif beruvchi mamlakatshunoslik ishlarini tashkil qilishda ham bu hamkorlikning roli katta.

Ijtimoiy fanlar turkumiga kiruvchi «Iqtisodiy geografiya» uchun nazariy

ahamiyatga ega bo’lgan umumiqtisodiy fanlarning qisqacha xulosalari muhimdir. Tarmoqlar iqtisodiyoti bilan shug’ullanuvchi fanlar, ya’ni ishlab chiqarish sharoiti, xalq xo’jalik tarmoqlarida ishlab chiqarishni tashkil qilish va rivojlantirish, texnik- iqtisodiy asoslari, ishlab chiqarishni joylashtirishning xususiyatlari va omillari, ishlab chiqarishda tannarx va boshqalar bilan shug’ullanuvchi aniq iqtisodiyot fanlari ko’p masalalarda «Iqtisodiy geografiya» bilan aloqada bo’ladi.

«Iqtisodiy geografiya» fani ijtimoiy-iqtisodiy formatsiyalar bo’yicha ishlab chiqarish kuchlarining rivojlanishini tahlil qilish davomida tarixiy usullardan foydalanadi. «Tarix» fani esa jamiyatning rivojlanishi va tarixiy jarayonlarni tadqiq etayotganda tabiiy va atrof-muhit haqidagi ma’lumotlarni «Iqtisodiy geografiya» fanidan oladi.

2.