I kirish. II. Asosiy qism. Asosiy vositalarning iqtisodiy mazmuni va ularning turkumlanishi

Transport vositalari kishilar hamda yuk va turli maqsadlardagi narsalarni tashishga mo’ljallangan harakat vositalari (temir yo’l, suv, avtomobil, kommunal transporti va muhim neft quvur yo’llari)dir.
Asbob va uskunalar qo’l mehnati jarayonida ishlatiladigan yoki ish qismlarini kuchaytirish, oshirish uchun mashinaga biriK-tiriladigan vositalar (eleK-trodrellar, vibratorlar)dir.
Ishlab chiqarish inventarlari ishlab chiqarish jarayonini yengillashtirishda ishlatiladi. Ularning tarkibiga bak, konteyner, inventar idishlari kiradi.
Хo’jalik inventari idora (ofis) ishlarini va xo’jalikni yuritishda zarur bo’lgan mehnat vositalaridir.
Ish hayvonlari va mahsuldor chorva har bir yetilgan mol (ot, ho’kiz, sigir)lar bo’lib, alohida inventar ob`ekti sifatida hisobda aks ettiriladi.
Ko’p yillik daraxtlar alohida xiyobon, park, bog’dagi miqdori va yoshidan qat’iy nazar ekilgan daraxtlar guruhidir.
Boshqa asosiy vositalarga kutubxona vositalari, ijaraga olingan asosiy vositalar, konservatsiyadagi asosiy vositalar va boshqalar kiradi.

2. ASOSIY VOSITALARNING BAHOLANISHI VA
HISOBNING VAZIFALARI.
Asosiy vositalar harakatdagi, zaxiradagi va foydalanilmaydigan ob`ektlarga u yoki bu korxonaga qarashliligi nuqtai nazaridan korxonaning o’ziga qarashli va ijaraga olingan ob`ektlarda bo’ladi.
Asosiy vositalarni hisobga olishning zaruriy sharti bo’lib ularni baholash yagona printsipi hisoblanadi. Asosiy vositalar to’rt xil baholanadi: (5-BHMA 11-14 bandlari).

1. 
   Dastlabki qiymati.
   
2. 
   Tiklash qiymati.
   
3. 
   Qoldiq qiymati.
   
4. 
   Tugatish qiymati.
   

Ob`ektlarning dastlabki qiymati - bu asosiy vositalarni qurish yoki sotib olish buyicha qilingan haqiqiy xarajatlar yig`indisidir. Bunga to’langan soliqlar, to’lovlar, keltirish va montaj qilish, o’rnatish, foydalanishga topshirish va boshqa xarajatlar kiradi.
Tiklash qiymati - asosiy fondlarni qaytash ishlab chiqarish qiymatidan, ya`ni ularni ma`lum muddatga harakatdagi bozor baholari bo’yicha qurish yoki sotib olishdan iborat.