I bosqich magistranti Gulinoz Ruziyeva

Qo‘llanish sohalari. Odatda ishbilarmon o‘yini hech qanday fanni chetlamaydi, turli fanlar orasida hamkorlikni talab qiladi, chunki o‘yinning o‘zida turli maxsus sohalar metodlari bilan ishlash kerak bo‘ladi. Bunda turli sohalar o‘qituvchilari orasidagi hamkorlik katta ahamiyat kasb etadi. Ishbilarmon o‘yinni ish faoliyatlariga ruxsat yo‘q bo‘lgan yoki imkoniyati cheklangan holatlarda, ish faoliyatlarini ko‘rsatish xavfdan uzoq bo‘lgan yoki murakkab bo‘lgan holatlarda qo‘llash maqsadga muvofiqdir. Ishbilarmon o‘yin bu erda turlicha ifodalanishi mumkin: ishtirokchi o‘ziga biron rolni olib, bu rol bilan bog‘liq yechimni esa butun guruh qabul qiladigan umumiy o‘yinlardan boshlab, ishtirokchi boshqa istalgan ishtirokchi bilan aloqa qilishi mumkin bo‘lgan interaktiv o‘yinlargacha.
Tuzilish va o‘tkazish. Ishbilarmon o‘yinda faoliyat doimo muammolar tahlili, alternativalarni o‘ylab topish/taqqoslash va yechimlarni qabul qilish bilan xarakterlanadi. Bunga muvofiq muammoni yechishda yechimni qabul qilishning alohida asosiy jarayonlarigacha va shu orqali faoliyatning muhim ma’lumotlargacha, strukturalar va harakatlarigacha soddalashtirish maqsadga muvofiqdir. Buning uchun bir guruh ichida yoki mojaro qiluvchi tomonlar orasida yechimlarni qabul qiluvchi yoki mojaro chegarasidan chiquvchi yechimlarni qabul qilishni talab qiluvchi muammoli topshiriqlar eng qulay hisoblanadi. Guruhga kerakli ma’lumotlarni berish uchun ishbilarmon o‘yinda kamida 20 ta ishtirokchi qatnashishi kerak. O‘yin guruhlarini tanlash juda muhimdir, shuning uchun uni puxtalik bilan o‘ylab chiqish zarurdir. Guruhlar o‘z o‘zlashtirishi darajasi bo‘yicha aralash bo‘lishi kerak. O‘qituvchi rol bajarmaydigan «asosiy guruhlar» masalan, moderatorlar va boshqa kompetentli talabalar tomonidan bajarilishi kerak. O‘yin rahbari ishtirokchilarga harakat erkinligini beradi, u «aylanma» o‘quv yo‘llari bilan borishga va xatoliklar qilishga yo‘l qo‘yadi. Uning asosiy vazifasi o‘yinning alohida qismlarini olib borish va kerakli material bilan ta’minlashdir. U guruh qaroriga ta’sir ko‘rsata olmaydi, ammo ishga yangi qo‘shimcha axborotni, materiallar va takliflarni kiritishi mumkin. SHu bilan birga u o‘yinda ishtirok etmaydigan guruhlarni tanishtiradi, vaqtga qaraydi va haqiqatga yaqinlikni ta’minlaydi. Bundan tashqari, u o‘yin qoidalari buzilganda va yechimsiz mojarolar vujudga kelganda hakam bo‘ladi. Talabalar ishbilarmon o‘yin uchun zaruriy bilimlarni yoki o‘yindan oldin mashg‘ulotlarda yoki o‘yin davomida olishadi. Oxirgisi bilimlarni berish qismini kiritishni talab etadi.
O‘quv dasturining biron bo‘limida ikkilamchi qo‘llanilishda ishbilarmon o‘yin oldingi ishlangan bilimlarning faoliyatli yo‘naltirilgan qo‘llanilishiga xizmat qilishi mumkin. Ishbilarmon o‘yin xona va vaqtga nisbatan katta talablarga ega bo‘lib, ko‘pincha ularni kunlik maktab hayotida bajarishi mushkul bo‘ladi. Buni ayniqsa texnik sohada ishbilarmon o‘yinlarda inobatga olish lozim.