I bob. O’zbek va ingliz tillarida konchilik va metallurgiya terminalogiyasining nazariy asoslari

Teskari yoki xususiy ( reversative or privative) prefikslar
DIS-affiksi fe’l yoki fe’ldan yasalgan sifat hamda ravishlarga qo’shilib, qarama-qarshi ma’noni beradi. Bu qo’shimcha lotin tilidagi “dis-“ hamda “apart” morfemalaridan kelib chiqqan. Misol uchun: disharmonic, displaced.
UN- prefiksi fe’llarga qo’shilganda, biror bir ish harakatni bajarmaslik ma’nosini beradi. untie, unfasten, uncut.
DE- bu morfema ham un- singari fe’llarga, qo’shilib, biror ish harakatning qilinmasligini iodalaydi, faqat de- un- prefiksiga nisbatan keng qo’llaniladi. deregulate, defrost.
-LESS yagona suffiks bo’lib, sifat yasashda keng qo’llaniladi hamda biror narsa darajasining yo’qligini ifodalaydi. odorless, wattless, flawless, stainless.
Kamsituvchi prefikslar (pejorative)
MAL-, MIS-negativ baho beradigan bu qo’shimchalar uslubiy ma’no jihatdan farq qiladi. Mal- lotin tilidagi “malus”(yomon) so’zidan olingan bo’lib, ot hamda sifat so’z turkumlari yasaydi va “yomon” ma’nosini ifodalaydi, malnourished, malodorous, malpais. Miss- qadimgi ingliz tili va fransuz tillaridan kelib chiqqan bo’lib, so’zlarga qo’shilganda, “noto’gri” degan ma’noni beradi, misfire, misconduct, misdiagnose.
ANTI- bu qo’shimcha grek tilidan olingan bo’lib:

• 
  biror nimaga qarshi: anti-sematic;
  
• 
  qarama –qarshi: antithesis, antisocial;
  
• 
  biror narsaning oldini olish uchun harakat qilish: antibodies, antiaging, antifreeze, anti-inflammatory.
  

kabi ma’nolarni ifodalaydi.
COUNTER- qadimgi o’rta asrlar ingliz tili countren, anglo-fransuz cuntre hamda lotin contra so’zlaridan kelib chiqqan bo’lib, biror nimaga qarshi degan ma’noni beradi: countercurrent, counterfire, counterflow, countersink.
Negativ prefikslarda defis
Ingliz tilida ba’zi qo’shimchalar defis, ya’ni chiziqcha bilan yoziladi. Chiziqcha bilan yozish yozuvchining yozuv mahoratoga bog’liq. Masalan: ikkita unli yoki undosh ketma-ket keltirish uchun: non-nitroglycerin, anti-inflammatory. Shuni aytish joizki, in- qo’shimchasi umuman chiziqcha bilan qo’llanilmaydi. Quyidagi holatlarda negativ old qo’shimchalar chiziqcha bilan yoziladi:

• 
  so’z asosi atoqli yoki turdosh ot bo’lib, katta harf bilan yozilganda: non-Bessemer anti-American, un-English;
  
• 
  bir so’zga ikkata prefiks qo’shilganda: non-self-governing;
  
• 
  bitta old qo’shimchasi ikkilanganda: un-understandable;
  
• 
  In-, non-, counter-, anti- kabi prefikslar chiziqchasiz yolg’iz qo’llanganda qo’shimcha emas alohida so’z bo’lib qo’llaniladi.