I bob. O’zbek va ingliz tillarida konchilik va metallurgiya terminalogiyasining nazariy asoslari

diniy tushunchalarni anglatuvchi terminlar: xudosiz, beimon, taxoratsiz;

ilmiy abstrakt terminlar: beadab, bexayr, shafoatsiz;

davlat iqtisodiy-ishlab chiqarish terminlari: mehnatsiz, befoyda, qassobsiz;

ijtimoiy-siyosiy terminlar: jamiyatsiz, zolimsiz;

grammatik ma'no ifodalovchi terminlar: qo’shimchasiz, vergulsiz;

XX asrning I yarmida o'zbek tiliga ruscha va rus tili orqali ingliz, nemis, fransuzcha-baynalminal so'zlar yoppasiga kirib kela boshladi. Bu ham o’zbek tili leksikasini boyishiga kata hissa qo’shdi, shuningdek, bu so’zlarga ham negativ affikslarni qo’shib qo’llay boshlandi. Chetdan kelgan so’zlarni ham qaysi tarmoq termin, terminlari bilan ishlatilishini quyidagicha guruhlash mumkin: 
1. Ijtimoiy-siyosiy so'z va terminlar: demokratiyasiz, komitetsiz, respublikasiz.
2. Sanoat va qishloq xo'jaligiga oid terminlar: neftsiz, gazsiz, elektrsiz, traktorsiz;
3. Fanga oid so'zlar: texnalogiyasiz, akademiyasiz, grammatikasiz;
4. Harbiy ish, jismoniy tarbiya va sportga doir terminlar: kapitansiz, voleybolsiz, tanksiz;
5. Qurilish, oziq-ovqat, uy-ro'zg'or buyumlari nomlari: galstuksiz, ramkasiz, eshiksiz, nonsiz.
Yana shuningdek, inkor ma’noli qo’shimchalarni qaysi tildan kirib kelgan so’zlarga qo’shilib yangi ma’no hosil qila olishiga qarab ham turlarga ajratish mumkin: 
1. Yunoncha: ideyasiz, magistrsiz, grammatikasiz; 
2. Lotincha: studentsiz, senatsiz, respublikasiz;
3. Nemischa: lagersiz, rangsiz, baletsiz, tuflisiz;
4. Fransuzcha: trikosiz, kostyumsiz, mebelsiz, flotsiz;
5. Inglizcha: tramvaysiz, tortsiz, futbolsiz;
6. Italyancha: operasiz, banksiz, benzinsiz va boshqalar.
Shuningdek, shakl yasovchi qo’shimchalarda ham negativlik bor. O’zbek tili gap qurilmasida kesim vazifasida kelgan fe’lning bo’lishsizlik shakli -ma affiksi qo’shilishi yordamida barcha zamon shakllari orqali negativlik ifodalanishi mumkin: qazilmayapdi, qazilmaydigan, qazilmagan, qazilmadi, qazilmaydi va boshqalar.
Ravishdoshning bo’lishsizlik shakli ikki xil usul bilan ifodalanadi:

•