I боб. Жиноят Кодексининг вазифалари ва принциплари

114-модда. Жиноий равишда ҳомила тушириш (аборт)
Шифокор акушер ёки гинеколог томонидан даволаш муасса­саларидан ташқари жойларда ёки тиббий нуқтаи назардан мум­кин бўлмаган ҳолда сунъий равшда ҳомила тушириш -
энг кам ойлик иш ҳақининг йигирма беш бараваригача миқ­дорда жарима солиш ёки уч йилгача муайян ҳуқуқдан маҳрум қи­лиш ёхуд бир йилгача ахлоқ тузатиш ишлари билан жазоланади.
Сунъий равишда ҳомила туширишга ҳуқуқи бўлмаган шахс­нинг бундай ишни амалга ошириши -
энг кам ойлик иш ҳақининг йигирма беш бараваридан эллик бараваригача миқдорда жарима ёки бир йилдан икки йилгача ах­лоқ тузатиш ишлари ёхуд уч ойгача қамоқ билан жазоланади.
Ушбу модданинг биринчи ёки иккинчи қисмида назарда ту­тилган ҳаракатлар эҳтиётсизлик орқасида:
а) жабрланувчининг ўлишига;
б) бошқа оғир оқибатларга сабаб бўлса, -
икки йилдан уч йилгача ахлоқ тузатиш ишлари ёки беш йил­гача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланади.

1. Жиноят объекти ҳомиладор аёлнинг соғлиғи ёки ҳаёти ҳи­собланади.

2. Аборт - сунъий равишда ҳомила ривожланишини тўхта-тиш. Ҳомила тушириш ҳуқуқий (қонуний) ва жиноий тур­ларга бўлинади. Ҳомила тушириш кўпинча қуйидаги ҳолларда, яъни:
а) даволаш муассасасидан ташқарида бўлса;
б) тиббий нуқтаи назарга зид бўлса, жиноят деб топилади;
3. Ҳомилани туширишда тиббий нуқтаи назарга зид ало­матлар деб: ўткир ва яширин гонорея мавжудлиги; жинсий аъзо­ларнинг ўткир ва яширин ўткир яллиғланиши жараёнлари мав­жудлиги; қаерда жойлашганлигидан қатъи назар йиринг мавжудлиги; ўткир юқумли касалликларнинг мавжудлиги; 12 ҳафтадан ортиқ муддатдаги ҳомиланинг мавжудлиги ҳолатларида содир этилганлигига айтилади. Булардан ташқари, илгариги ҳо­мила тушиши билан кейингисининг орасидаги муддат 6 ойдан ошмаган бўлса, шунингдек, ҳомила тушириш йўриқномасида на­зарда тутилган бошқа ҳолатлар ҳам тиббий нуқтаи назарга зид аломатларга тааллуқлидир.
4. Даволаш муассасаларидан ташқарида ҳомилани туши­риш ушбу аломатларнинг мавжудлигидан қатъи назар жиноят­дир.
5. Ҳомилани тушириш сунъий равишда нормал кечаётган ҳо­миладорлик тўхтатилган заҳотиёқ тугалланган жиноят деб топи­лади.
Ҳомиладор аёлнинг ҳомилани сунъий туширишга розилиги жиноий абортнинг зарурий белгиси ҳисобланади. Агар бундай жарроҳлик аёлнинг розигисиз амалга оширилган бўлса, у ҳолда айбдорнинг ҳаракати ЖК 104-моддаси бўйича квалификация қи­линиши лозим.
6. Ҳомиладорлик муддати жиноий ҳомила туширишни квали­фикация қилишда аҳамиятга эга эмас.
7. Ҳомила тушириш усули ҳар хил (жарроҳлик, механик, ток­сик, термик ва медикаментоз ва бошқалар) бўлиб, улар жиноятни квалификация қилишга таъсир қилмайди.
8. Агар аёлнинг соғлиғига зарар етказиш орқали ҳомила ту­ширилган бўлса, айбдорнинг қилмишини ЖК 114-моддаси билан эмас, балки қасддан баданга оғир шикаст етказиш учун жавобгар­ликни назарда тутувчи ЖК 104-моддасининг 1-қисми бўйича ква­лификация қилиниши керак.
9. Субъектив томондан жиноят фақат тўғри қасд билан содир этилади. Мотив ва мақсад жиноятни квалификация қилишда аҳа­миятга эга эмас.
10. 16 ёшга тўлган шахс жиноят субъекти ҳисобланади. Агар аборт шифокор акушер ёки гинеколог томонидан амалга оширил­ган бўлса, жиноий абортни содир этишда айбдорнинг ҳаракатла­рини ЖК 114-моддасининг 1-қисми билан квалификация қи­лиш лозим.
11. Жиноий ҳомила тушириш ҳомила туширишга ҳуқуқи бўлмаган шахс томонидан содир этилган тақдирда, айбдорнинг жиноий ҳомилани туширишдаги ҳаракати ЖК 114-моддаси­нинг 2-қисми бўйича квалификация қилиниши керак.
Ҳомила туширишга ҳуқуқи бўлмаган шахсларга қуйида­гилар киради:
* шифокор-акушер ва гинекологлардан ташқари барча тоифа­даги шифокорлар, яъни олий тиббий маълумотга эга бўлган шахслар;
* ўрта тиббий маълумотга эга бўлган шахслар (акушерлар, ҳамшира ва ҳоказолар);
* тиббиёт касбига мутлақо алоқаси бўлмаган ҳар қандай бошқа шахслар;
12. Ҳомила тушириш охирги зарурат бўлган ҳолларда, маса­лан, ҳомиладор аёлнинг ҳаётига чинакам хавф туғилган ҳолат­нинг олдини олиш учун унинг ҳомиласи даволаш муассасалари­дан ташқаридан ёки тиббий нуқтаи назарга зид белгилар мавжуд бўлганда туширилган бўлса, ёхуд ҳомила туширишга ҳуқуқи бўлмаган шахс томонидан содир этилган бўлса, жиноий ҳомила тушириш учун жавобгарлик истисно этилади.
13. Ҳомиласини ўзи сунъий равишда туширган ёки уни ўзгалар ёрдамида жиноий равишда туширтирган аёл, ЖК 114-моддаси бўйича жиноят субъекти бўла олмайди.
14. Ҳомилани тушириш натижасида:
а) жабрланувчининг ўлими юз берса;
б) бошқа оғир оқибатлар вужудга келса, шахснинг ҳаракат­лари ЖК 114-моддасининг 3-қисми бўйича квалификация қили­нади.
15. Жиноий равишда ҳомила тушириш натижасида пайдо бўлган бошқа оғир оқибатларга: баданга оғир шикаст етказиш билан жабрланувчининг соғлиғига зарар етказилиши (масалан, бола туғиш қобилиятидан маҳрум бўлиш, бачадонни кўчириш, руҳий фаолиятининг бузилиши ва бошқалар)ни киритиш лозим.
16. Айбдорнинг қилмишларини ЖК 114-моддаси 3-қисми бўйича квалификация қилиш учун содир этилган жиноий равишда ҳомила тушириш билан жабрланувчининг ўлими ёки бошқа оғир оқибатларнинг келиб чиқиши ўртасидаги сабабий боғланишни аниқлаш лозим. Жиноят субъектининг бундай оқибатларга нисбатан айби эҳтиётсизликда ифодаланади.
17. Агар жиноий равишда ҳомила туширишни содир этган айбдорда жабрланувчининг ўлими ёки бошқа оғир оқибатларнинг келиб чиқишига нисбатан тўғри ёки эгри қасд мавжуд бўлса, унинг ҳара­катлари жиноятлар мажмуи тариқасида жиноий ҳомила тушириш ва қасддан одам ўлдириш ёки қасддан баданга оғир шикаст етка­зиш сифатида квалификация қилиниши лозим.